387 TBB Dergisi 2023 (168) M. Eymen KURT - Barış Can TUNA - Mert ÇUKADAR Sayılan bu nedenlerle haksız etkinin Kıta Avrupası hukukundaki aşırı yararlanmanın Angloamerikan hukukundaki karşılığı olarak görülmeye, ölçüsüzlüğe göre daha uzak olduğu kanısındayız. 3.3. İki Sistemin Yaklaşımları Arasındaki Farklılıkların Değerlendirilmesi İki farklı sistemin kararları karşılaştırıldığında şu sonuçlara varılabilir: Öncelikle iki taraf da açık bir oransızlık aramaktadır. Öte yandan, sübjektif şart (usulî ölçüsüzlük) bakımından bir farklılık vardır. Kıta Avrupası hukuku mağdurun tarafın zayıflığına ek olarak genellikle karşı tarafın da sömürme kastını ararken Amerikan hukukunda ise subjektif şart (usulî ölçüsüzlük) hakkındaki değerlendirme zarar verenden çok mağdur tarafın penceresinden bakılarak yapılmaktadır. Yani, somut olayın şartları pazarlık gücü eşitsizliğine dayalı olarak zayıf taraf bakımından başka seçenek kalmayacak şekilde “son çare hali” ortaya çıkarması durumunda ölçüsüzlük ilkesine gidilebilmektedir. Aslında bu farklılığın uygulamada pek bir değeri yoktur çünkü doğrudan sömürme kastının olmayıp böyle bir somut olayın karşımıza çıkması pek olası değildir. Kısaca şu denilebilir ki iki hukukun lafzı ve gittiği yol farklı olsa da birbirleriyle aynı sonuçları doğurmaktadırlar. Son olarak, taraflar arası asimetrik bilgi gerçekliği bilgisiz tarafın bu özelliğinin sömürülmesine yol açabilir. Özellikle sözleşme özgürlüğünü bu denli savunan serbest bir ekonominin varlığında sözleşme konusuna ilişkin bilgiye erişim alıcı bakımından oldukça maliyetlidir ve satıcı taraflar bundan yararlanabilir . Dürüstlük kuralının zayıf taraf için zorunlu kıldığı bu koruma, aşırı yararlanma kurumu ve bu kurumun tanıdığı sözleşmeyi iptal edebilme gibi haklarla yerine getirilmektedir. 4. Aşırı Yararlanma ve Dürüstlük Kuralı Arasındaki Bağlantı 4.1. Aşırı Yararlanmanın Dürüstlük Kuralının Bir Sonucu Olması Önceki başlıklarda karşılaştırmalı olarak dürüstlük kuralına ve dürüstlük kuralının bir örneği olarak aşırı yararlanma ile onun Angloamerikan hukukundaki karşılığı olduğunu düşündüğümüz ölçüsüz-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1