390 Angloamerikan ve Kıta Avrupası Hukuk Sistemlerinde Aşırı Yararlanma: Dürüstlük Kuralı Üzerinden Bir Bakış analiz kendi içerisinde ikiye ayrılabilir. Bu yöntem, hem hukuk kurallarının insan davranışları üzerindeki etkisini hem de hukuk normlarının altında yatan mantığı (ratio legis) ekonomik düşünce yardımıyla inceler. Pozitif analizin ilk türüne şöyle bir örnek verilebilir: Kürtaj yasağının olduğu ülkelerde bu yasak, kürtaj yaptırmak isteyen insanların davranışlarını nasıl etkiler? Yahut kürtaj yasağının kaldırılması bu medikal operasyonun kalitesini ve ücretini, ayrıca kürtaj oranlarını değiştirir mi? Pozitif analizin ikinci türü, hukuk kurallarının ekonomik mantığının olduğunu iddia eder. Buna göre ekonomik verimi artırmak, hukuka da yansımış sosyal bir hedeftir.104 Bu bakımdan, mesela sözleşme hazırlanmasında işlem maliyetinin azaltılmasına yönelik alınan tedbirler, bu mantık üzerine kuruludur. Zira bu durumda, sözleşme daha az masrafla aynı yararı sağlayacaktır. Normatif analiz, bir hukuk normunun arzu edilebilir olup olmadığını konu alır. Bu sorunun cevabında, iktisat biliminin getirdiği bazı normatif standartlar kullanılır. Bunlar, az önce bahsedildiği gibi ekonomik verimi artırmak, böylece kıt kaynaklardan sosyal serveti maksimize etmektir. Mesela, taşınır satış sözleşmesi günlük hayatımızda sıklıkla karşılaşılan bir sözleşme türüdür. Sosyal ve ticari hayatın oldukça önemli bir yerini tutan bu sözleşme türü için, haklı olarak bir şekil şartı getirilmemiştir. Zira taşınır satış sözleşmesi şekil şartına bağlı olsaydı bu durum, kişileri daha az sözleşme yapmaya itip ekonomik hayatı yavaşlayacaktı. Bu sebeple, taşınır satış sözleşmelerinde şekil şartı getiren bir hukuk normu, arzu edilebilir değildir. Sözleşme hukukuna geldiğimizde, hukukun ekonomik analizi akımında sözleşme hukukunun çeşitli iktisadi amaçlarının olduğu söylenir. Bunlara fırsatçılığın önlenmesi, çıkabilecek uyuşmazlıkların maliyetinin azaltılması, taraflar arasında etkili bilgi paylaşımının sağlanması örnek verilebilir. Bu konuda tam bir liste olmadığı gibi yazarlar da sözleşme hukukunun farklı iktisadi amaçlarına değinmişlerdir.105 Ancak, tüm bu amaçlar tek bir normatif standarda hizmet Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2006, s. 21-27; Thomas J. Miceli, The Economic Approach to Law, Stanford, Stanford University Press, İkinci Baskı, 2009, s. 2-3; Ejan Mackaay, Law and Economics for Civil Law Systems, Northampton, Edward Elgar Publishing, 2013, s. 6-17. 104 Miceli, s. 2-3. 105 Richard Posner, Economic Analysis of Law, New York, Aspen Publishers, Seki-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1