392 Angloamerikan ve Kıta Avrupası Hukuk Sistemlerinde Aşırı Yararlanma: Dürüstlük Kuralı Üzerinden Bir Bakış Fırsatçılık, sözleşmeden beklenilen verimi azalttığından dolayı, kişiler gelecekte sözleşme yapmaktan kaçınabilir yahut sözleşme görüşmelerine daha temkinli yaklaşabilirler.110 Böylece sözleşme görüşmeleri daha maliyetli ve uzun olacaktır. Sözleşmelerin işlem maliyetlerinin artması ekonomik hayatı yavaşlatacak ve sosyal servet bozulacaktır. Bu bağlamda dürüstlük kuralı fırsatçılığı engelleyen bir kurum olarak karşımıza çıkmaktadır. Mesela, dürüstlük kuralından doğan bildirim yükümlülüğü, tarafların arasındaki bilgi asimetrisini ortadan kaldırmakta, böylece fırsatçılığı önlemektedir. Yargıtay’ın bir kararına konu olmuş olayda kamu görevlisi kişi, bir tacir ile tek satıcılık akdi kurmuştur. Ancak, kamu görevlisi, kendisinin ticaretle iştigal edemeyeceğini karşı tarafa bildirmemiştir. Sözleşme ile ilgili uyuşmazlık ilk derece mahkemesine gelmiş, kamu görevlisi olan davacı, davalı tacire verdiği teminat senedinin iptalini talep etmiştir. İlk derece mahkemesi de sözleşmenin geçersiz olduğundan yola çıkarak senedin iptaline karar vermiştir. Bu durumda Yargıtay 13. Hukuk Dairesi, sözleşme görüşmelerinde kamu görevlisinin dürüstlük kuralına aykırı davrandığını, böylece somut olayda culpa in contrahendo kuralları çerçevesinde kamu görevlisinin güven ilişkisinin ihlalinden doğan zarardan sorumlu olduğunu hükme bağlamış, ilk derece mahkemesinin kararını, mahkeme sözleşme öncesi sorumluluk meselesini tayin etmediği için bozmuştur.111 Bu kararda kamu görevlisi kişi, bildirim yükümlülüğüne aykırı davranarak karşı tarafı dezavantaja sürüklemiştir. Zira tacir sözleşmenin geçerli olduğu düşüncesiyle sözleşmesel ilişki için belli bir emek sarf etmiştir. Ancak bu emek ile beklenen yararlar sağlanamamıştır. Ayrıca dürüstlük kuralının uygulanmadığı bir hukuk sisteminde sözleşmenin geçersiz olacağını bildirmeyen taraf, sözleşmesel ilişkiden doğan bir uyuşmazlık olduğunda sözleşmenin geçersizliğine dayanarak sorumluluğunu hafifletebilir. İlk derece mahkemesi, kararda culpa in contrahendo sorumluluğunu tayin etmeyerek tam da böyle bir durum yaratmıştır. Zira mahkeme, sadece tarafların aldıklarını iade etmekle yükümlü olduklarını belirtmiştir. Bildirim yükümlülüğünün sonuçları bu örnekle sınırlı değildir. Bazı durumlarda, karşı tarafın menfaatine olacak bir bilgiyi bilerek saklamak hile olarak 110 Mackaay, s. 430. 111 Y. 13. HD. E. 1995/9375 K.1995/9860 T. 13.11.1995.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1