395 TBB Dergisi 2023 (168) M. Eymen KURT - Barış Can TUNA - Mert ÇUKADAR faydalanmaya çalışanlara imkân tanımamaktır. Bu noktada hem hukuk sistemleri hem de onların altındaki ülkelerin kendi içlerindeki farklar dikkate değerdir. Örneğin; Fransa ve Avusturya’da edimler arasında aşırı oransızlık sabit oranlara bağlıyken, ABD, Türkiye, İsviçre ve Almanya bu oransızlığı somut olayda hâkimin takdirine bırakmış ve böylece dürüstlük kuralının sağladığı esnekliği daraltmayarak daha modern bir yaklaşım yakalamıştır. Aşırı yararlanmayı kuran unsurlardan öte, ona bağlanan yaptırımlara bakıldığında ise görülebilir ki farklı sistemlerde olsalar da aynı yaptırımı belirleyen ülkeler vardır. Alman hukuku aşırı yararlanma halinde sözleşmeyi kesin hükümsüzlükle tamamen ortadan kaldırırken, Fransız hukuku detaylı bazı şartlar altında sözleşmenin ayakta tutulmasına imkân tanımaktadır. Türk, İsviçre ve Amerikan hukukları ise sözleşmenin aşırı oransızlığın giderilmesi şartıyla ayakta kalmasını oldukça kolaylaştırmıştır. Son ana kadar tarafların iradesini korumaya çalışan bu modern yaklaşım aynı zamanda dürüstlük kuralını ortaya çıkaran nedenlerle de uyumludur, zira dürüstlük kuralı sert ve mutlak sonuçlar yaratmaktan çok, beklenmeyen olaylara makul ve adil bir çözüm sunarak kanunun erişemediği boşluklara da hakkaniyeti taşımayı amaçlamaktadır. Sonuç olarak, Angloamerikan hukukunda aşırı yararlanmanın karşılığı gördüğümüz Unconscionability ile herhangi bir Kıta Avrupası ülkesindeki aşırı yararlanma birbirinden çok farklı değildir. Hatta kimi zaman Türk-İsviçre ile Amerika örneğinde olduğu gibi, Kıta Avrupası’ndaki bir ülkedeki aşırı yararlanma Amerika’dakine kendi sistemindekilerle aynı uzaklıkta olabilmektedir. En sonunda görülebilir ki farklı kültürel, sosyal ve ekonomik dinamiklere sahip olan ülkelerde bile, toplumların ortak kaygısından çıkan dürüstlük kuralı benzer şekilde gelişmiş, benzer kurumlar yaratmış ve binlerce yıldır hakkaniyeti sağlamada önemli bir araç olmuştur. Bu durum her geçen gün bilgi alışverişinin daha da kolaylaştığı dünyamızdaki globalleşmenin hukuka da sirayet ettiğini göstermektedir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1