424 Rusya’nın Olası Kastından Sorumluluğu Üzerine Bir İnceleme: Ukraynalı Yerinden Edilmiş Kişiler saldırı fiillerinde siviller ile askeri unsurların ayırt edilmesi hukuki bir yükümlülüktür. Mevcut durumda Ukraynalıların yerinden edilmesi, Rusya’nın saldırı fiilinin olağan bir sonucu olmayıp, yukarıda bahsedilen BM Andlaşması 1/3. maddesi, uluslararası insan hakları düzenlemeleri, -özellikle- sivillerin korunmasını düzenleyen 4 No’lu Cenevre Sözleşmesi ya da Ek 1 No’lu Protokol hükümlerinin ihlali yüzünden olabilir. Bu, çalışmanın kapsamı dışındadır. 2023 yılında Ukrayna, dünya çapında mültecilerin %52’sini üreten üç ülkeden biri haline gelmiştir ve Suriye’den sonra ikinci sırada yer alır.36 5 milyonu aşkın Ukrayna içinde yer değiştirmiş kişiler ise dünya çapında ÜİYEK’lerin de %8’inden fazlasını oluşturur. Ukrayna’da, çocuk savcılarının verdiği resmi bilgilere göre, 24 Şubat 2022-13 Eylül 2023 tarihleri arasında Ukrayna’da 19546 çocuk zorla yerinden edilmiştir.37 Daha önce de bahsedildiği gibi, bireylerin cezai sorumluluklarının varlığı için, devletin bireylere cezai sorumluluk doğuran haksız fiilleri işlemiş olması gerekir. Rusya’nın, Ukraynalılar’ın yerinden edilmeleri konusunda yol gösterici olması açısından, UCM Statüsü’nün 30. maddesi önemlidir. Bireylerin cezai sorumlulukları için suçun manevi unsurunu düzenleyen madde metni; Aksi belirtilmedikçe, bir şahsın, Mahkeme’nin yargı yetkisine giren bir suçun maddi unsurlarını kasten ve bilerek işlemesi halinde cezai sorumluluğu ve mesuliyeti bulunur. Bu maddenin amaçları bakımından, bir şahsın aşağıdaki durumlarda kasten hareket ettiği varsayılır. Hareketle ilgili olarak, şahsın hareket içinde olmayı amaçlaması; Netice ile ilgili olarak, şahsın o neticeye sebep olmayı amaçlaması veya neticenin hareketin olağan sonucu olarak gerçekleşeceğinin farkında olması. Bu maddenin amacına uygun olarak ‘bilgi’, hareketin olağan sonucu olarak bir durumun mevcut olduğunun veya bir sonuç doğuracağının farkında olunması demektir. “Bilmek” ve “bilerek” kavramları buna göre yorumlanır. 36 https://www.unhcr.org/about-unhcr/who-we-are/figures-glance, (Erişim Tarihi: 04.09.2023) 37 https://childrenofwar.gov.ua/en/; Del Monte with Barlaoura.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1