431 TBB Dergisi 2023 (168) Ümmühan Elçin ERTUĞRUL şeklindedir. Madde metninde de görüldüğü üzere, jus cogens normun, açık ve sistematik ihlali aranmaktadır. Emredici normun açık ihlali, ihlalin ve etkilerinin yoğunluğuna ve aleniliğine vurgu yapıp, ihlalin herhangi bir şüphe içermeksizin doğrudan gerçekleştiğine; sistematik ihlali ise münferit olmayan, örgütlü ve önceden tasarlanmış olduğuna işaret etmektedir.56 41. maddede ise jus cogens normdan kaynaklanan yükümlülüğün ciddi ihlalinin özel sonuçları düzenlenmiştir. 41. madde; 40. madde bağlamında her türlü ciddi ihlale son vermek için devletler meşru araçlarla iş birliği yapmalıdırlar. Hiçbir devlet, 40. madde bağlamında ciddi bir ihlalden doğan bir durumu meşru olarak tanımamalı ve bu durumun sürdürülmesi için yardım etmemeliler ve destek vermemelidirler. Bu madde, bu bölümde öngörülen diğer sonuçları ve uluslararası hukuka göre bir ihlale bu bap’ın uygulanmasında oluşabilecek ilave sonuçları engellemez. Pirim, 40 ve 41. maddelerdeki düzenleme için, ihlale maruz kalmayan devletleri de sorumluluk ilişkisine dahil etmek, üçüncü devletlere ek hak ve yükümlülük getirmek suretiyle saldırı gibi jus cogens norm ihlalleri için ağırlaştırmış bir sorumluluktan bahseder.57 Ancak kanımızca, her ne kadar uluslararası hukuk normları arasında emredici olan ve emredici olmayan normlar olarak bir hiyerarşi kurulmuşsa da aynı hiyerarşi sorumluluğa yansımamıştır. Şöyle ki, emredici olmayan normların ihlaline son vermek için diğer devletlerin iş birliğini aramaması, ihlalden doğan durumun meşru olarak tanınması ve ihlalin sonlandırılması için yardım ve destek olmama anlamına gelir ki, uluslararası hukukun bizatihi korunmaya değer olarak görüldüğü sorumluluk ilişkisi için makul değildir. Uluslararası Hukukun emredici normları için öngörülen özel sonuçlar, aslında Uluslararası Hukukun sıradan normları için de geçerlidir.58 Uluslararası hukuk düzeni açısından, Uluslararası Hukukun sıradan normlarına da uluslararası toplum açısından aynı tepkiler verilmelidir. 56 Pirim, s. 75 57 Pirim, s. 75 58 Ertuğrul, Uluslararası Hukukun Emredici Normlarından…, s. 156 vd.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1