433 TBB Dergisi 2023 (168) Ümmühan Elçin ERTUĞRUL Rusya’nın, Ukrayna’ya karşı saldırı fiili, yaklaşık 11 milyon Ukraynalı’nın yerinden edilmesiyle sonuçlanmıştır. Kanımızca, Rusya, saldırı fiilleri sonucunda Ukraynalılar’ın yerinden edebileceğini öngörmüştür yani bu konuda olası kastı vardır. Ukraynalı yerinden edilmişler, Rusya’nın saldırı fiilinin bir unsuru ya da bu fiilin bir sonucu değildir. Örneğin, geleneksel savaşların yapıldığı, çatışmaların cephelerde gerçekleştiği durumlarda bu kadar yoğun yerinden edilme durumu doğmamıştır. Yerinden edilmenin, -Münkler’ in tabiriyle ‘yeni savaşlar’62ın bir sonucu olsa da- silahlı saldırının hedefi olma konusunda; ayrım gözetecek, oranlı olacak ve askeri üstünlük sağlandıktan sonra bitecek saldırı fiiliyle ilgisi yoktur. Elbette ki, Ukraynalı yerinden edilmişlerin, Rusya’nın Uluslararası Savaş Hukuku’nu ya da Uluslararası İnsancıl Hukuku ihlal etmesiyle doğrudan ilgisi olabilir. Ancak, söz konusu ihlaller bu çalışmanın konusu değildir. BM Genel Kurulu’nun 2 Mart 2022 tarihli kararında, konutlar, okullar, hastaneler gibi sivil tesislere yönelik saldırılar ve kadınlar, yaşlılar, engelliler ve çocuklar da dahil olmak üzere sivil kayıplara ilişkin raporlardan; Ukrayna çevresinde kötüleşen insani durumdan ve insani yardıma muhtaç ÜİYEK ve mültecilerin sayısının giderek artmasından büyük endişe duyulduğu ifade edilmiştir.63 Rusya tarafından öngörülen ya da öngörülmesi gereken yerinden edilme durumu, 11 milyondan fazla Ukraynalı’nın yer değiştirmesi ile sonuçlanmıştır. Rusya, söz konusu durumdan olası kastı nedeniyle sorumludur. Yukarıda da bahsedildiği gibi, sonuç gerçekleştiğinde doğrudan kast ile olası kast arasında fark yoktur.64 Dolayısıyla Rusya hem saldırı fiilinden hem de Ukraynalı yerinden edilmiş kişilerden devlet olarak sorumludur. SONUÇ 22 Şubat 2022 tarihinde, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı ile başlayan süreçte 11 milyondan fazla Ukraynalı yerinden edilmiştir. Bunun, 6 mil62 Münkler, “Yeni Savaşlar” tabiriyle, uzun süreli ve 20. yüzyılın başlarına kadar ölenlerin %90’ını askerlerin oluşturduğu savaşların aksine, 20. yüzyılın sonunda başlayan yeni savaşlarda ölenlerin %80’i sivil, %20’sinin asker olduğu ve şiddetin halka yöneltildiği savaşları kasteder. Herfried Münkler, Yeni Savaşlar, Çev. Zehra Aksu Yılmazer, İletişim Yayınları, İstanbul, 2010, s.30-32 63 A/RES/ES-11/1, 18 March 2022, 3 64 Özgenç, s. 309, 310
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1