TOPLUMSAL CİNSİYETE DUYARLI ANAYASA: İÇERİĞİ VE İNŞA SÜRECİ* GENDER-SENSITIVE CONSTITUTION: ITS CONTENT AND MAKING PROCESS Elif GÖZLER ÇAMUR** Özet: Devletin işleyişini, yurttaşlık haklarını ve ödevlerini düzenleyen en temel yasa anayasadır. Anayasaların arka planında devletlerin geçirdiği tarihsel süreçler ve deneyimler vardır ve bu yönüyle anayasalar toplumsal ve siyasal metinlerdir. Geleneksel olarak anayasalarda özellikle yurttaşlık hakları düzenlenirken kapsayıcı bir dil tercih edilse de anayasa yapımındaki yeni uygulamalarda belirli grupların dezavantajlı durumlarını gözeten bir bakış açısı yaygınlaşmaktadır. Kadınların özel alanda yaşadıkları birtakım eşitsizlikler dolayısıyla kamusal hayatta eksik olarak katılmaları onların eksik bir yurttaşlık yaşamalarına sebep olmakta ve dezavantajlı bir durum yaratmaktadır. Bu bağlamda, toplumsal cinsiyete duyarlı anayasa kavramı, var olan dezavantajlı konumun iyileştirilmesine temel olarak anayasalardan başlanması gerektiğini savunur. Bir anayasanın toplumsal cinsiyete duyarlı olabilmesi için öncelikle hazırlık sürecinin toplumsal cinsiyete duyarlı tasarlanması gerekir. Kadınların taleplerinin en uygun şekilde değerlendirilebilmesi için katılım sürecinin ve sonrasında yazım aşamasının kadınları içerecek şekilde planlanması esastır. Nihai metinde, her hükmün toplumsal cinsiyete olan etkisinin göz önünde bulundurulmasına ve eşit yurttaşlığın sağlanmasına yönelik özel hükümlerin konulmasına dikkat edilir. Bu çalışmayla Türkçe literatürde tartışılma alanı bulamamış bir konu olan toplumsal cinsiyete duyarlı anayasa kavramının inşa ve içerik boyutuyla incelenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda toplumsal cinsiyete duyarlı anayasa konusunda yazılmış raporlar, rehberler ve literatür araştırılmış; anayasa yapımına katılım ve içeriği düzenleyen uluslararası metinler ile ilgili anayasa örnekleri incelenmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde toplumsal cinsiyete duyarlı anayasa kavramı açıklanacak ve sonrasında anayasa inşasında katılımcı süreçlere değinilecektir. Son bölümde ise toplumsal cinsiyete duyarlı anayasanın yazım sürecinde dikkate alınması gereken noktalar ve içerik üzerine bir anlatı yapılacaktır. s. 49-72 TBB Dergisi 2023 (168) * Bu yazı araştırma ve yayın etiğine uygundur. ** Dr. Öğr. Üyesi, İzmir Demokrasi Üniversitesi, [email protected], ORCID: 0000-0003-2394-1447, Makalenin Gönderim Tarihi: 06.08.2023, Kabul Tarihi: 28.08.2023
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1