64 Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Anayasa: İçeriği ve İnşa Süreci tarihsel olarak siyasal alandan dışlanmasını düzeltme fırsatı olabilir. Tarih, kadınların toplumsal hareketlerin, ulusal kurtuluş mücadelelerinin ve siyasi geçiş süreçlerinin merkezinde olduğunu göstermiştir. Fakat bu mücadelelerde kadınlar, erkeklerle birlikte ön saflarda yer alsalar bile, değişim gerçekleştiğinde kendilerini ülkelerinin geleceğini belirleyecek karar alma süreçlerinden ve anayasa inşasından dışlanmış bulmuşlardır. Fransız devrimi sonrası Olympe de Gouges’un yurttaşlık hakları mücadelesi ve ölümle cezalandırılması, dışlanma sorununun en temel tarihsel örneklerindendir.41 İnsan ve Yurttaşlık Hakları bildirgesinin açıkça eril bir dille yazılmasına karşı çıkan Olympe de Gouges, 1791 yılında “Kadının ve Kadın Yurttaşın Haklar Bildirgesini” kaleme almıştır. Metinde geçen “Kadının darağacına çıkma hakkı vardır; aynı şekilde kürsüye çıkma hakkına sahip olmalıdır” (Kadının ve Kadın Yurttaşın Haklar Bildirgesi, Md. 4) ifadesi çarpıcıdır çünkü De Gouges siyasi yazıları sebebiyle giyotinle idam edilmiştir fakat kadınların kürsüye çıkma hakkı elde etmeleri için daha çok zamana ihtiyaç vardır.42 Bir ülkenin anayasa yapım sürecine girmesi genel olarak seçim dönemlerinden sonra yeni bir hükümetin kurulmasıyla başlar. Bu durumda kadın örgütlerinin stratejilerini önceden belirleyerek aktivite hazırlıklarını tamamlamaları gerekebilir. Öncelikli hedef parlamentoda kadın milletvekillerinin sayısını arttırmak olmalıdır. Çünkü anayasayı yapacak esas organ parlamento içinden çıkacaktır. Sonrasında ise, anayasa yapan organda kadınların da temsil edilmesi için lobi yapmak, farkındalık toplantıları yapmak, eğitimler düzenlemek ve raporlar hazırlamak gibi aktiviteler planlanmalıdır. Böylelikle yüzeysel olarak geçme tehlikesi bulunan katılım süreçlerinde kadınların katkısının ciddi bir şekilde değerlendirilme olasılığı da artacaktır. Bu dönemlerde kadınların dışa açılarak stratejik koalisyonlar ve iş birlikleri kurması da ellerini güçlendirecektir. Hem anayasayı yapan organlarla hem de sivil toplumla kurulacak güçlü bağlar katılımın etkisini arttıracaktır. Anayasa yazım sürecine geçildiğinde ise cinsiyet eşitliğine ilişkin yaşanan tartışmalar bir süre sonra çıkmaza girip, ilgisiz bir alana çekilerek bağlamından kopartılabilir. Bu nedenle verimli bir sü41 Serpil Çakır, Erkek Kulübünde Siyaset, Sel Yayıncılık, 2019, 81. 42 Olympe de Gouges, Kadının ve Kadın Yurttaşın Haklar Bildirgesi, Çeviren: Ece Göztepe, 1971. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/629497
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1