66 Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Anayasa: İçeriği ve İnşa Süreci eşit yurttaş olmaları için temel bir gerekliliktir. Anayasa kadınların geçmişten gelen dezavantajlı konumlarının iyileştirilmesi, kamusalözel alanda yaşanan eşitsizliklerin giderilmesi gibi birçok temel sorunun düzenlenmesi için bir araç olabilir. Bu anlamda anayasa kadınların siyasi katılımını destekleyerek ve kotaları teşvik ederek kadınların kamusal alana çıkmasını ve seslerinin duyulmasını sağlayarak bir toplumsal diyalog sürecinin de başlamasına fırsat verir.46 Kadın haklarına yönelik anayasal yaklaşımın, anayasal eşitlik ve ayrımcılık yapmama güvencelerinin ötesinde bir anlamı vardır. Hükümet sistemi, devletin biçimi, hukuk sistemi gibi temel anayasal meselelerin tasarımı toplumsal cinsiyetle alakalıdır ve kadınları da etkiler.47 Anayasalarda ya da çeşitli ulusal ve uluslararası metinlerde düzenlenen cinsiyet eşitliği hükümlerinin gerçek hayattaki yansıması da tartışmalı bir konudur. Birçok durumda yasal olarak sağlanan eşitliğin maddi olarak uygulanmadığı görülmüştür. Anayasa yapımından sonra bu hakların hayata geçirilmesi için ayrı bir mücadele vermek gerekecektir. Bu mücadelede toplumsal cinsiyete duyarlı olarak hazırlanmış anayasalar yine de kadınların en temel referans araçlarından olacaktır. Cinsiyet eşitliği vaadi ile gerçekliği arasındaki uçurumu kapatmak zaman gerektiren bir süreç olabilir. Ancak, bir kez anayasaya dahil edildiğinde, cinsiyet eşitliği hükümleri, kadın hakları savunuculuğu için yasal bir temel sağlar ve gelecekte yapılacak mevzuatın içeriğine, yasaların ve anayasal hakların yargısal yorumuna ilham verir. Başka bir deyişle, toplumsal cinsiyet eşitliğinin ve ayrımcılık yapılmamasının anayasallaştırılması, toplumsal cinsiyete duyarlı politika oluşturma, yasama ve yargılama için yapılacak mücadelenin yasal zemini olacaktır.48 Anayasa taslağı oluşturulurken, metinde gerçek anlamda eşitliği göstermenin çeşitli unsurları vardır. Bu unsurlar kadınların siyasi, ekonomik ve sosyal alanlarda eşitliğini etkin bir şekilde ele alan bir anayasanın aynı zamanda toplumsal cinsiyete duyarlı olarak ha46 Johanna E Bond, “Gender and Post-Colonial Constitutions in Sub-Saharan Africa” içinde H. Irwing (Ed.) Constitutions and Gender, 2017, 101. 47 Anna Dziedzic ve Dinesha Samararatne, Women and Constitutions in Action, Constitution Transformation Network, U of Melbourne Legal Studies Research Paper, 2020, 3. 48 Druscilla Scribner ve Priscilla A Lambert, “Constitutionalizing difference: A Case Study Analysis of Gender Provisions in Botswana and South Africa” Politics & Gender, 6.1, 2010, 40.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1