69 TBB Dergisi 2023 (168) Elif GÖZLER ÇAMUR tasarımında bazı kurallar göz önünde bulundurulmalıdır. Kullanılan dil, komisyonların cinsiyet eşitliğine göre kurulması, seçim sisteminin yeniden düzenlenmesi gibi konular bu bağlamda değerlendirilebilir. Bağımsız kurumlar kadın temsilinde önemli roller oynayabilir. Anayasayı yapacak organın çalışmalarına katkı sağlayacak, toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik özel komisyonlar sürecin cinsiyete duyarlı ilerlemesini sağlayacak gerekli katkıyı sunacaktır. Son olarak gerçek anlamda eşitliğin sağlanması için yasama organında eşit temsilin de sağlanması elzemdir. Bu nedenle seçim sistemi de toplumsal cinsiyete duyarlı anayasaya imkân verecek şekilde tasarlanmalıdır. Örneğin nispi temsil sistemleri, artan kadın temsilini sağlamada, çoğunlukçu sistemlerden daha etkili olabilir. Ancak hiçbir seçim sistemi tek başına yeterli değildir. Seçim bölgelerinin büyüklüğü, parti kültürü gibi faktörler de etkilidir. Temsilde eşitliği arttırmaya yönelik kotalar ya da fermuar sistemi gibi araçların kullanılması da göz önünde bulundurulmalıdır (Houlihan, 2019: 19).52 SONUÇ Geçmişteki birçok deneyim kadınların ve diğer dezavantajlı grupların yeni anayasa inşa süreçlerinden dışlandıkları göstermiştir. Sosyal ve ekonomik şartların kadınların eşit yurttaşlar olarak politik süreçlere katılmasına zarar vermesi anayasa yapım süreçlerinde de kendini göstermiştir. Anayasa inşası sadece anayasa hukukçularının ve üst düzey politikacıların işi değildir. Yurttaşlık haklarını düzenleyen temel bir metin olarak, katılım yoluyla en doğru girdiyi de yine yurttaşlar sağlar. Dolayısıyla, tüm yurttaşların anayasanın nasıl yapıldığına katılma ve içeriğinde söz sahibi olma hakkı vardır. Belirli bir akademik derece, siyasi deneyim veya sosyal konum gerekli değildir. Kadınların eşitsizlikle ilgili yaşadığı sorunları da en iyi kadınlar temsil edebilir. Farklı sosyal ve ekonomik çevrelerden gelen kadınların deneyimleri anayasa yapım sürecinde, özellikle toplumsal cinsiyete ilişkin hükümlerin yazımında veri olarak kullanılabilir. Gerekli uzman yönlendirmesi ve eğitim faaliyetleri yoluyla kadın örgütlerinin sürece 52 Houlihan Erin C, Women Constitution-Makers: Comparative Experiences with Representation, Participation and Influence, First Annual Women Constitution-Makers’ Dialogue, Edinburgh, International Institute For Democracy and Electoral Assistance, 2019, 19.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1