77 TBB Dergisi 2023 (168) Bezar Eylem EKİNCİ 7. maddede Padişahın takdirine kalmış bir fesih hakkı düzenlenmektedir. 35. maddede ise daha çok parlamenter rejimlerde bir denge olarak başvurulan, hükûmet ve Heyet-i Mebusan arasında ortaya çıkabilecek uyuşmazlığı çözme amacıyla kullanılabilecek bir fesih öngörülmektedir. 43. madde ile Meclislerin toplantı tarihleri düzenlenmektedir. 73. madde ise Heyet-i Mebusan’ın feshedilmesi durumunda ne zaman toplanacağına ilişkindir. Görüldüğü üzere ikinci anayasa değişikliği esas olarak Heyet-i Mebusan’ın feshine ilişkin düzenlemeleri içermektedir. Aşağıda ilk olarak devlet başkanlarının fesih yetkisi açıklanarak 7. ve 35. maddelerdeki fesih yetkisinin farkları üzerinde durulacaktır. Ardından ikinci anayasa değişikliği önerisinin Heyet-i Mebusan ve Heyet-i Âyan’da görüşülme sürecine ve maddeler üzerindeki tartışmalara yer verilecektir.10 Son olarak Padişahın fesih yetkisindeki değişimin sonuçları değerlendirilecektir. Devlet Başkanlarının Fesih Yetkisi Dar ve klasik anlamıyla fesih, yürütmenin, parlamentonun seçim dönemlerini, bu süre dolmadan önce sona erdiren bir işlemi şeklinde tanımlanabilir.11 Bir başka ifadeyle, devlet başkanı tarafından kullanılan ve belli bir süre için seçilmiş meclisin süresi dolmadan varlığına son verilerek yeni seçimlerin yapılması anlamına gelmektedir. Parlamenter rejimde fesih yetkisi, klasik anlamı ile yasama-yürütme organları arasındaki dengeyi sağlayan bir kurumdur ve kaynağı İngiliz anayasa hukuku uygulamalarının bir ürünü olarak karşımıza çıkmaktadır.12 10 Kanun-ı Esasî’nin 116. maddesinde değiştirilme usûlü düzenlenmektedir. Bu maddeye göre, Heyet-i Âyan ve Heyet-i Mebusan üye tamsayılarının üçte iki çoğunluğuyla değişiklik teklifinin kabul edilmesi ve yürürlüğe girebilmesi için de Padişahın onayı gerekmektedir. Bkz. Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku, s. 56. 11 Bkz. Karamustafaoğlu, s. 166; Ömer Anayurt, Anayasa Hukuku (Temel Kavramlar ve Türk Anayasa Hukuku), 4. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2022, s. 89; Elliot Bulmer, Dissolution of Parliament, International Institute for Democracy and Electoral Assistance (International IDEA), 2017, <https://www.idea.int/sites/ default/files/publications/dissolution-of-parliament-primer.pdf>, (Erişim Tarihi: 23.03.2023), s. 5. 12 Erdoğan Teziç, Anayasa Hukuku, 19. Bası, Beta Yayınları, İstanbul 2015, s. 517.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1