83 TBB Dergisi 2023 (168) Bezar Eylem EKİNCİ Heyet-i Mebusan’ın feshine ilişkin şu düzenlemeye yer verilmiştir: “(…) otuzbeşinci madde mucibince Meclis-i Meb’usan’ın üç ay zarfında intihap olunup içtima etmek şartı ile ve Heyet-i Ayân’ın muvafakati ile lede’liktiza feshi, alelumum muahedat akdi hukuk-ı mukaddese-i padişahîdendir. (…)” Genel olarak bakıldığında değiştirilen 7. maddede Padişahın sahip olduğu haklar saklı tutulmuş, hatta arttırılmış ancak kendisi bunları doğrudan kullanamaz hâle gelmiştir. Padişah, kendisine verilmiş gibi görünen bu yetkileri ancak Sadrazam ve ilgili bakanın imzasıyla yani karşı-imza kuralıyla kullanabilecektir.33 Fesih yönünden ise bu madde 35. maddeye bağlı duruma getirilmiştir. Bir başka ifadeyle, 7. maddede sınırlama olmaksızın verilen fesih yetkisi, değişiklik sonrası, 35. maddedeki sürece bağlanarak Heyet-i Âyan’ın onayını alma koşulu da eklenmiştir. Kanun-ı Esasî’nin 35. maddesinde Düzenlenen Fesih Bu bilgilerden hareketle 35. maddede yer alan fesih düzenlemesine bakıldığında, 1876 Kanun-ı Esasî’nin ilk hâlinde bu madde şu şekildeydi:34 “Vükela ile Heyeti Mebusan arasında itilaf olunan maddelerden birinin kabulünde vükela tarafından israr olunub da mebusan canibinden [tarafından] ekseriyeti ara ile tafsilen esbabı mücibe [gerekçe] beyanile kat’iyyen ve mükerreren reddedildiği halde vükelanın tebdili veyahut müddeti kanuniyesinde intihab olunmak üzere Heyeti Mebusanın feshi münhasıran yedi iktidarı hazreti Padişahidedir.” Kısaca bu maddenin işletilebilmesi için şu koşulların gerçekleşmesi gerekmektedir: Meclis-i Umûmî’nin tasvibi ile afv-ı, umûmî ilânı, Meclis-i Umûmînin mi adında küşad ve tatili, Meclis-i Umûmî’nin ahval-i fevkalâdede vektinden evvel içtimaa daveti, otuzbeşinci madde mucibince Meclis-i Meb’usan’ın üç ay zarfında intihap olunup içtima etmek şartı ile ve Heyet-i Ayân’ın muvafakati ile lede’l-iktiza feshi, alelumum muahedat akdi hukuk-ı mukaddese-i padişahîdendir. Ancak sulhe ve ticarete ve terk ve ilhak-ı araziye ve tebaa-i Osmaniye’nin hukuk-ı asliye ve şahsiyesine taalluk eden ve devletçe masarifi mucip olan muahedatın akdinde, Meclis-i Umûmî’nin tasdiki şarttır. Meclis-i Umûmî’nin münakid olmadığı zamanda heyet-i vükelânın tebeddülü vukuunda keyfıyet-i tebeddülden mütevellid mesuliyet heyet-i lahikaya ait olacaktır.” 33 Tanör, s. 193. 34 Gözübüyük, s. 14.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1