86 1876 Kanun-ı Esasî’de Yapılan 1914 Tarihli İkinci Değişiklik: Amacı, Meclis Görüşmeleri ve Fesih Yetkisi Bakımından Sonuçları eski Meclis’in görüşünde ısrar etmesine yönelik düzenleme ile gerçekten de fesih yetkisinin kullanılmasında neden “halkın hakemliği” deyimi verildiği de anlam kazanmaktadır. Bu bilgilerden hareketle ikinci anayasa değişikliğinde ne tür düzenlemeler yapılmak istendiği ve Meclis gündemine getirilme sürecine bakmak gerekmektedir. İkinci Anayasa Değişikliğinin Heyet-i Mebusan ve Heyet-i Ayan Gündemlerine Getirilme ve Kabul Edilme Süreci 1909 değişikliği ardından Anayasa’nın değiştirilmesi yeniden gündeme getirilmiştir. Anayasa değişikliğine ilişkin, Heyet-i Mebusan görüşmelerindeki konuşma ve tartışmalar genel olarak Heyet-i Mebusan’ın feshinin 1909 değişikliği ile zor şartlara bağlandığı üzerinedir. Ancak belirtmek gerekir ki, monarşinin sınırlı olmasının bir anlamı da parlamentonun seçimle gelen kanadının, parlamenter rejimin denge kurma amacına yönelik, kriz çözücü bir ihtiyacı karşılayacak biçimde, koşulları saptanarak feshedilebilmesidir. Aşağıda ikinci anayasa değişikliğinin Heyet-i Mebusan’a getirilmesinden onaylanana kadar geçen süreç ele alınacaktır. Sait Paşa Hükûmeti ve İkinci Anayasa Değişikliği Önerisinin Heyet-i Mebusan’da Görüşülmeye Başlanması 16.12.1911 tarihinde, Heyet-i Mebusan’da görüşülen konular arasında “Kanun-u Esasinin otuz beşinci maddesinin tadili hakkındaki kanun layihasının irsal kılındığına dair Sadaret tezkiresi” yer almaktadır.40 Hükûmet, Meclisin feshedilmesi önündeki zorluğu aşabilmek için öncelikle Kanun-ı Esasînin 35. maddesinin değiştirilmesini önermiştir. Bu öneriyle, maddenin genel olarak eski hâline dönülmesi hükûmetle meclis arasında anlaşmazlık çıktığında, Padişahın ya hükûmeti değiştirmesi ya da Meclisi feshetmesi yolu açılmaktadır. Yenilik olarak ise, fesih yetkisinin aynı toplantı yılı içinde yalnızca bir kez kullanılabileceği hükmünün getirildiğini görmekteyiz. Diğer bir yeni düzenleme ise savaş durumunda Padişah Meclis-i Umumîyi geçici olarak tatil edebilecektir.41 Sadrazam Sait Paşa, Heyet-i Mebusan’da, 35. madde de40 Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi, 3 Kânunuevvel 1327 (1911), Yirmi Beşinci İnikad, Devre 1, Cilt 2, İçtima Senesi 4, s. 201. 41 Eroğul, s. 14.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1