88 1876 Kanun-ı Esasî’de Yapılan 1914 Tarihli İkinci Değişiklik: Amacı, Meclis Görüşmeleri ve Fesih Yetkisi Bakımından Sonuçları Anayasa değişikliğinin görüşülmesinde Sadrazam Sait Paşa’nın Heyet-i Mebusanın toplanamamasını, ret olarak nitelendirmesi ve hükûmetin istifası yeni tartışmaları gündeme getirmiştir. Muhalefet toplantılara katılmayarak “obstrüksiyon”46 yolunu kullandığını ifade ederek engellemeye, geciktirmeye çalışmıştır. Bülent Tanör, 1909 anayasa değişikliği ardından İttihat ve Terakki Fırkası’nın, Kanun-ı Esasî’nin 7. ve 35. maddelerinin değiştirilmesi yönündeki isteğine ilişkin şunları ifade etmektedir:47 “Parlamento üzerindeki denetimin elinden kaçtığını gören İT [İttihat ve Terakki], Meclis-i Mebusan’ın feshini denemek istedi. Fakat kendi eseri olan 1909 değişikliği bunu son derece zorlaştırmıştı. Bu engeli aşmak için fesih mekanizmasının 1876’daki biçimine geri döndürülmesini planladı”. Heyet-i Mebusan’da Kanun-ı Esasî ikinci değişikliği görüşmeleri hükûmetin istifası sonrası giderek daha tartışmalı bir hâl almıştır. Bu noktada yeni kurulan hükûmetin yaptığı anayasa değişikliği önerisi sürecini ele almak gerekmektedir. Yeni Kurulan Hükûmetin “Israr Hükûmeti” Olduğu Görüşünü Savunması ve Anayasa Değişikliği Önerisinin Heyet-i Mebusan’da Görüşülmesi Sadrazam Sait Paşa’nın istifası ardından Padişah, bir Hattı Hümayun ile hükûmeti kurması için yeniden Sait Paşa’yı görevlendirmiştir. Yeni kurulan Hükûmet, Kanun-ı Esasî’ye uygun kurulmuş ancak güvenoyu almamıştır.48 Yukarıda açıklandığı üzere, aslında hükûmet 1909 değişikliğiyle birlikte göreve başlarken güvenoyu almak zorundadır. Mecliste bu konu da tartışmalara neden olmuştur. 46 Obstrüksiyon, en genel tanımıyla, yasama işlerinin ya da etkinliklerinin, bunlara karşı çıkan siyasal partiler ya da milletvekillerince yasal yollar kullanılarak engellenmesi, tıkanması veya geciktirilmesi girişimidir. Bkz. Şeref İba, Parlamento Hukukunda Obstrüksiyon ve Giyotin Kavramları, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2003, S. 50, s. 147. 47 Bkz. Tanör, s. 199. 48 Bkz. Okandan Âmme Hukukumuzun Anahatları, s. 348-349; Eroğul, s. 14. Yeni kurulan hükûmetin güvenoyu alma gereği duymamasına ilişkin tartışmanın yapıldığı görüşme için bkz. Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi, 21 Kânunuevvel 1327 (1911), Otuz Birinci İnikad, Devre 1, Cilt 2, İçtima Senesi 4, s. 325 vd.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1