104 Ceza Hukukunda Yöntem Sorunu Olarak “Suçların İçtimaı” Teşebbüs Aşamasında Kalmış lex specialis ile Tamamlanmış lex generalisin Birleşmesi Üzerine Bir Değerlendirme Çifte Değerlendirme Yasağı: Suçların Birleşmesinin Temel Dayanağının ne bis in idem İlkesi Olduğu Görüşünün İsabetsizliği Çifte değerlendirme yasağını, ne bis in idemin minyatür biçimi (Miniaturform) olarak değerlendiren15 ya da çifte değerlendirme yasağının ne bis in idemin maddi ceza hukukundaki uzantısı olduğunu savunan16 görüşler, suçların birleşmesi ile ne bis in idem arasında dolaylı bir ilişki kurmaktadır. Ancak ne bis in ideme başvuran Alman ve Türk ceza hukuku öğretisindeki bu görüşler isabetsizdir.17 Bu isabetsizlik üç ayrı şekilde gerekçelendirilebilir. Birinci olarak, ne bis in idem yargılama makamının verdiği hükmün kesinleşmesine, o hükmün yargı otoritesine ilişkin sorunlara yönelik geliştirilen ve yalnızca normatif, değer odaklı gerekçelendirilebilen bir ilkedir.18 Çifte değerlendirme yasağının temeliyse, ne bis in idem ilkesindeki gibi, normatif ya da değer odaklı değildir. Bu yasak, oldukça basit bir mantık kuralına dayanır:19 Bir varlığın koşul nedeni, o varlığın var ya da yok olarak nitelendirilmesine yarar; bu koşul nedenin kendisi o varlığı nicelemez. Çünkü bu koşul neden, o varlık var olduğu sürece o varlığın her bir zerresinde zaten var olmayı sürdürecektir. Bu zorunluluk nedeniyle, bu koşul neden, varlığın niceliğini saptayamaz, niceliğin saptanmasında yardımcı da olamaz. Bunu cezanın belirlenmesi ve bireyselleştirilmesi yönünden değerlendirirsek, bir ceza aralığına başvurmak için koşul olan bir öge aynı anda o ceza aralığının içerisinde somut bir cezayı belirleyemez.20 Çünkü 15 v. Heintschel-Heinegg, MüKo-StGB Vor §52 Rn. 16. Karş. El-Ghazi, Konkurrenz, s. 74. 16 Ne bis in ideme başvuran öğreti görüşlerin detaylı incelemesi için bkz. Christian Fahl, Zur Bedeutung des Regeltatbildes bei der Bemessung der Strafe, Berlin 1996, Duncker & Humblot, s. 20. 17 Alman ve Türk öğretilerindeki bu görüşün saptanması ve eleştirisi için Alman hukukunda herkesten önce bkz. Fahl, s. 20, Türk ceza hukukunda herkesten önce bkz. Göktürk, s. 70. 18 Luis Greco, Strafprozesstheorie und materielle Rechtskraft- Grundlagen und Dogmatik des Tatbegriffs, des Strafklageverbrauchs und der Wiederaufnahme im Strafverfahrensrecht, Berlin 2015, Duncker & Humblot, s. 117 vd; Fahl, s. 21. 19 Stefan Maier, “§ 46 StGB (Grunds tze der Strafzumessung),” in Münchener Kommentar zum StGB (MüKo-StGB), Band II, (München: Verlag C. H. Beck, 2020), Rn. 530. 20 Fahl, s. 27 vd. Karş. Ralf Eschelbach, “§ 46 (Grunds tze der Strafzumessung),” in Satzger/Schluckebier/Widmaier-Strafgesetzbuch-Kommentar (SSW-StGB) (Carl Heymanns Verlag, 2021), Rn. 205; Franz Streng, “§ 46 StGB (Grunds tze der Strafzumessung),” in Nomos Kommentar Strafgesetzbuch (NK-StGB) (Nomos, 2017), Rn. 125; Maier, MüKo-StGB §46 Rn. 530.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1