105 TBB Dergisi 2023 (169) Bedirhan ERDEM somut cezanın belirlenmesini sağlayan çerçeve, varlıksal olarak suçun o koşul unsuruna ilişkin ögeye bağlıdır ve somut ceza saptandığı anda, bu öge de kendiliğinden o saptamanın içerisinde bulunmak zorundadır.21 İkinci olarak, ne bis in idemin sınırlarını çizen, kapsamını belirleyen ubi non accusator, ibi non iudex ilkesi gereği iddianamenin konusudur.22 Çifte değerlendirme yasağının kapsamını çizen, konusunu belirleyen ise suç tanımı öngören ceza normunun uygulanması için gereken koşul ögeleri dış dünyada gerçekleştiren en az (minimum) içeriğe sahip fiildir.23 İlki, savcı tarafından bireyselleştirilmiş (ferdileştirilmiş) fiil iken; ikincisi, o suçu işleyecek herkes yönünden geçerli olan, yasa koyucunun belirlediği soyut fiil kalıbıdır. Üçüncü olarak, ne bis in idem ilkesinin hukuken geçerliliği üç ayrı biçimde gerekçelendirilir: (i) (mahkûm edilenler yönünden) kusurluluğun devletin yargılama erkinin kurduğu hüküm ile tüketilmesi/ söndürülmesi (itfa),24 (ii) (aklananlar yönünden) yargılamaya katlanma yükümlülüğünün yerine getirilmesi sonucu kuşkunun tamamen sona erdirilip, o kimsenin eski durumuna getirilerek bir daha aynı kuşkuyla muhatap edilmemesi,25 (iii) yargılama adaletinin sağlanması gereği olarak artık yargılananın bu kesin hükmün “isabetliliğine (doğruluğuna)” olur verdiğinin kabulü.26 Temelini basit bir mantık kuralında bulan çifte değerlendirme yasağı, normatif olarak geçerliliğinin kaynağını ise doğrudan doğruya “kusur ilkesi”nde bulur.27 Ne bis in idemin geçerlilik nedenlerinden ilki, yani kusurluluğun hüküm ile söndürülmesi de esasen kusur ilkesine ilişkindir. Ancak ne bis in idem ile çifte değerlendirme yasağı, kusur ilkesinin iki ayrı işleviyle28 geçerlilik kazanır. Devlete yönelik ne bis in idemle getirilen yasak, kusurun ceza 21 Streng, NK-StGB § 46, Rn. 125; Maier, MüKo-StGB §46 Rn. 530. 22 Greco, s. 407-408. 23 Detaylı bilgi için aşağıda bkz. Başlık II. a. 24 Greco, s. 371. 25 Greco, s. 312 vd, 372. 26 Greco, s. 251, 372. 27 Mohamad El-Ghazi, “Der Anwendungsbereich des Doppelverwertungsverbotes”, JuristenZeitung (JZ), 2014, H. 69, N. 4, s. 182; v. Heintschel-Heinegg, BeckOKStGB §46 Rn. 137. 28 El-Ghazi, JZ 2014, s. 83; Michael Hettinger, Das Doppelverwertungsverbot bei strafrahmenbildenden Umst nden, Berlin 2015, Duncker & Humblot, s. 72-73.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1