161 TBB Dergisi 2023 (169) Süheyla Suzan GÖKALP yardımcı olan ÇED uygulaması ideal bir yöntemdir.7 Ancak bu durum, ÇED’lerin amacının, çevreye olumsuz etkileri olabilecek projeleri veya onların kullanımını durdurmak olduğu anlamına gelmemekte; bunun yerine, bu değerlendirmelerin çevrenin, ekonominin ve toplumun yarışan çıkarlarını dengelemek için kullanılmasını8 ve aynı zamanda kalkınmanın çevre üzerinde zararlı etkilerini hafifletmek için yollar bulunmasını öngörmektedir.9 Bu nedenle yer seçimi de dahil çeşitli alternatiflerin sunulduğu, fayda–maliyet analizinin yapıldığı, şeffaf ve katılımcı bir süreç olması gerekmektedir. 1.1. Bir Düzenleyici İşlem Olarak ÇED Yönetmeliği ve Değişiklikleri Ülkemizde ilk ÇED Yönetmeliği, 7 Şubat 1993 tarihinde, Çevre Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden 10 yıl sonra çıkarılabilmiştir.10 ÇED Yönetmeliği, otuz yıldır yürürlüktedir ve bu süre içerisinde kamuoyunda en çok tartışılan, en çok uyuşmazlık konusu olan düzenleme olmuştur. Çok sayıda paydaşı olan ve entegre bir yaklaşım sergilenmesi gereken bir süreç olması nedeniyle, yönetilmesi oldukça güçtür. Kalkınma çabalarının sürdüğü ülkemizde, yatırım kararının alınmasının arkasındaki kamu yararının gerçekçi bir şekilde ortaya konulması önemlidir. ÇED kararının çevresel, ekonomik ve sosyal açıdan yerindeliğinin ve hukukiliğinin bütün yönleriyle tartışılması ve değerlendirilmesi zorunludur. Diğer bir ifade ile yatırım projelerine ilişkin kararlar alınırken bunların arkasında “kamu yararının” bulunması ve bu nedenle olası ve önemli etkilerinin çevreyi ve yerel halkı nasıl ve ne kadar etkileyeceği sorusunun yanıtının açık olması gerekmektedir. Bu kararlar alınırken, bir etki değerlendirme mekanizmasının nasıl sağlıklı işleyebileceğinin tartışılması ve söz konusu projelerin temel amacının toplumsal refahı, yani toplumda bireylerin yaşam kalitesini artırmak olduğu hususu göz önünde bulundurulmalıdır. Toplumsal refahın ve 7 Gökalp Alıca, sh. 14. 8 Chiristina Voigt, Sustainable Development as a Principle of International Law, Resolving Conflicts between Climate Measures and WTO Law, Martinus Nijhoff Publishers, Linden, 2009, sh. 4. 9 Neil Craik, The International Law of Environmental Impact Assessment: Process, Substance and Integration, Cambridge University Press, Cambridge, 2011, sh.4. 10 RG. 07.02.1993 tarih ve 21489 sayı.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1