162 İklim Krizi Bağlamında ÇED Uygulamaları ve ÇED Yönetmeliği’ndeki Değişikliklerin Değerlendirilmesi bu refahın dağılımının, ekonomik, sosyal ve ekolojik olmak üzere üç boyutu olduğunu ve bu boyutların her birinin yerinin farklı olduğunu ve birbirlerinin yerine geçemeyeceğini söylemek olasıdır.11 Bu bağlamda, idare tarafından verilen ÇED kararlarının, toplumun refahını sağlamaya yönelik olup olmadığının ve kamu yararını gerçekleştirip gerçekleştiremeyeceğinin tartışılması en önemli konudur. Mevzuatımızda da yer verilen ve yargı kararlarında sıkça başvurulan kamu yararı kavramının yorumlanması ve ÇED kararları ile bağlantısının kurulması gerekmektedir. Kamu yararı kavramı yerine kullanılan “toplum yararı”, “toplumsal esenlik”, “ortak iyilik” ve “genel yarar” gibi kavramların ortak yönü, hepsinin de kişisel menfaatten farklı ve onun üstünde veya dışında bir yarar ya da menfaati ifade etmeleridir.12 ÇED’in hangi faaliyet ve projeler için gerekli olduğu ve çevre üzerinde belli bir etkisi olabilecek bütün projelerin ÇED kapsamına alınmasının gerekip gerekmediği sorunu her dönemde tartışma konusu olmuştur. ÇED; termik santraller, nükleer santraller, çimento fabrikaları, otoyollar, demiryolları, atık su arıtım tesisleri, havaalanları ve madenler gibi pek çok faaliyet ve proje için gereklidir. Çevre üzerinde olabilecek etkiler, bütün tarafların hak ve menfaatleri çerçevesinde ve bölgenin olumlu yanları da dâhil olmak üzere, mülkiyet durumu ve kültürel değerlerini içeren çevrenin doğal dengesi göz önünde tutularak incelenmelidir. Bu çerçevede ÇED’in ne olması ve nasıl uygulanması değerlendirmesiyle kapsamını belirlemek, tüm tarafların hak ve menfaatleri açısından önemlidir. Çevre Kanunu’nun 10. maddesinin son fıkrası, hangi faaliyetlerin ÇED’e tabi olacağının Yönetmelik ile belirleneceğini düzenlemiştir. Yönetmeliğin eklerinde ÇED’e tabi projeler belirlenmiş, Ek-1’de “Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi”, Ek-2’de ise “Çevresel Etkileri Ön İncelemeye ve Değerlendirmeye Tabi Projeler” (Önceki Yönetmelikte Seçme-Eleme Kriterine Tabi Projeler olarak adlandırılıyordu) düzenlenmiştir. Ek-I kapsamındaki projeler, ÇED Ra11 Begüm Özkaynak, “Etki Değerlendirme: Neden ve Nasıl?”, Avrupa Birliği’ne Uyum ve Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalıştayı, Sonuç Bildirgesi, İstanbul, Aralık 2015, sh. 22. 12 Özcan Sezer, “Kamu Hizmetlerinde Müşteri (Vatandaş) Odaklılık: Türkiye Kamu Hizmeti Anlayışı Açısından Bir Değerlendirme”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 8, 2008, sh. 157
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1