174 İklim Krizi Bağlamında ÇED Uygulamaları ve ÇED Yönetmeliği’ndeki Değişikliklerin Değerlendirilmesi nin etkileri, mevcut karara esas çevresel etkiler ile birlikte kümülatif olarak değerlendirilir”. Ayıca Yönetmeliğin “Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Formatı” başlıklı Ek-3’de “Bölüm IV- Kümülatif Etki Değerlendirmesi” olarak yer almıştır. Söz konusu kavramın tanımına da Yönetmelikte yer verilmiştir. Bu tanıma göre “Kümülatif Etki Değerlendirme: Yapılması planlanan projenin, planlandığı alan ile projeden doğrudan etkilenecek alanlar veya kaynaklar üzerinde oluşturabileceği çevresel risk ve etkilerinin; mevcut, planlanan veya proje ile doğrudan ilgisi olabilecek diğer faaliyetlerle birlikte belirlenmesi ve analiz edilmesini” ifade etmektedir. ÇED konusunda dünyada yaşanan gelişmeler ve birden fazla projenin çevre üzerindeki etkilerinin dikkate alınmasının gerekliliği sonucunda “Kümülatif ÇED” uygulamaları gündeme gelmiş ve yargı kararlarında da vurgulanmıştır. “Kümülatif etkiler”, bir faaliyetin mevcut, geçmişteki veya gelecekteki başka insan faaliyetleri ile birlikte çevrede yol açtığı değişiklikler, “Kümülatif ÇED” ise, bu etkilerin değerlendirilmesidir.33 Kümülatif etkiler, bir proje veya faaliyetin geçmişteki, mevcut ve gelecekteki başka insan faaliyetleri ile birlikte çevrede yol açtığı değişikliklerdir. Kümülatif etkiler, faaliyetler arasında, faaliyetler ile çevre ve çevre bileşenleri arasındaki etkileşimler şeklinde olabilir ve bu şekilde oluşan bileşik etkilerin büyüklüğü, bireysel etkilerin toplamına eşit olabileceği gibi artan etki ile de sonuçlanabilir.34 Tek bir projenin çevreye olan etkileri kabul edilebilir olarak değerlendirilebilir, ancak bu projenin etkilerinin diğer faaliyetlerin neden olduğu etkilerle karşılıklı etkileşime girerek “kümülatif etkiler” yaratma olasılığının da dikkate alınması gerektiği açıktır. Uluslararası Finans Kurumu (IFC) tarafından yayınlanan Performans Standardına35 göre kümülatif etki; “Risklerin ve etkilerin tanımlanması sırasında mevcut, planlanmakta veya makul olarak tanımlanmış olan diğer faaliyetlerin, proje 33 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Türkiye’deki Hidroelektrik Santralleri İçin Örnek, Kümülatif Çevresel Etki Değerlendirmesi Kılavuzu, Ankara, 2012, sh. 8. 34 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalıştayı Raporu, Ankara, 2019, sh. 5. 35 IFC, 2012. Performance Standard 1- Assessment and Management of Environmental and Social Risks and Impacts (Performans Standardı 1- Çevresel ve Sosyal Risklerin ve Etkilerin Değerlendirilmesi ve Yönetimi. http://www.ifc.org/ wps/wcm/connect/3be1a68049a78dc8b7e4f7a8c6a8312a/PSl_English_2012.pdf? MOD=AJPERES
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1