196 Cebri Artırma ve Borçluya Satış Yetkisi Verilmesinde Alacağa Mahsuben Satış Keywords: sale on account, granting of sale authorization to the debtor, the table for ranking, forced auction, negative declaratory action GIRIŞ Cebri icra hukukunda hem cüzi hem de külli icrada esas olan, alacaklının para alacağının borçluya ait bulunan mahcuz yahut borçlu lehine rehnedilmiş mal ve hakların paraya çevrilmesi yoluyla tatminidir. Alacaklının, alacağına karşılık doğrudan borçlunun mallarının mülkiyetini yahut haklarını iktisap etmesi ihkak-ı hak sayılacağı gibi bunun cebri icra kuvvetiyle gerçekleştirilmesi de mümkün değildir. Hal böyleyken, para alacağının alacaklısı kural olarak ancak takip kapsamında haczedilmiş ya da rehinli malın paraya çevrilmesi yoluyla tatmin edilebilmektedir. Bu husus cebri icraya özgü bir ilke olarak benimsenmiş bulunan paraya çevirme ilkesiyle ifade edilmekte olup bu ilke de “aynen icra” yani cebri icraya konu istemlerin aynen tatmin edilmesi, dolayısıyla para alacağının nakden tatmini ilkesinin yansımasıdır.1 Paraya çevirme ve nakden tatmin ilkesi gereğince, 6570 sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu2 m. 14/1-a’daki istisnayı hariç tutacak olursak, takip alacaklısının borçlunun mallarını doğrudan, takibe konu alacak hakkına istinaden temellük etmesi, başka bir deyişle alacak hakkına mahsuben takibe konu mahcuz ya da rehinli malın kendisine verilmesine cevaz verilmemiştir.3 Öte yandan takip alacaklısının alacaklı sıfatı, paraya çevirme işlemi neticesinde aynı zamanda alıcı olmasına engel teşkil etmemektedir. Nitekim alacaklının, temel paraya çevirme usulü olan cebri artırmaya katılma imkânı öteden beri kabul edilmiştir.4 Aynı şekilde, yeni bir paraya çevirme 1 İlhan E. Postacıoğlu, İcra Hukuku Esasları, 4. bası, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1982, s. 6-7; Bilge Umar, İcra ve İflas Hukukunun Tarihi Gelişmesi ve Genel Teorisi, İstiklal Matbaası, İzmir, 1973, s. 4-5; Hakan Pekcanıtez/Oğuz Atalay/Meral Sungurtekin Özkan/Muhammet Özekes, İcra ve İflas Hukuku Ders Kitabı, 9. baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2022, s. 31; Muhammet Özekes, İcra Hukukunda Temel Haklar ve İlkeler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2009, s. 96. 2 RG T. 28.10.2016, S. 29871. 3 Özekes, s. 96; Mehmet Kodakoğlu, “İcra ve İflas Hukukunda İhale Bedelinin Nemalandırılması”, Legal MİHDER, İstanbul, 2021/2, C. 17, S. 49, s. 529. 4 Mustafa Reşit Belgesay, İcra ve İflas Kanunu Şerhi, 2. bası, Sucuoğlu Matbaası, İstanbul, 1894, s. 317; Postacıoğlu, s. 503. Burada esas tartışma borçlunun cebri artırmaya iştirak etme hakkı noktasında toplanmaktadır. Çoğunluk görüşü, borç-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1