13 TBB Dergisi 2023 (169) Osman Korkut KANADOĞLU - Canberk GÜMÜŞ - Battal Niyazi ŞAHIN ne aldığı sorumluluğun gereğini yapamadığı ve milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararının kurtaracağı belirtilmiştir. Mustafa Kemal’in Erzurum kongresi sebebiyle Erzurum’da bulunduğu sırada yaptığı konuşmada da milli egemenlik ilkesini vurguladığı görülmektedir. Toplantıyı adeta gizli bir cemiyet kuruluşu olarak ifade eden Kansu, Mustafa Kemal’in görüşlerini olduğu gibi aktarmıştır. “Günün içinde üç fikir çarpışmaktadır: a) Galip devletlerle harp edemeyeceğimize göre uysal, fedakâr ve uyuşkan hareket etmek b) Padişahın etrafında toplanmak ve düvel-i muhasamanın padişah ve halife için hükümranlık hakkı tanıyacağı bölgede Osmanlı devletini idame etmeye gayret eylemek c) Osmanlı devletinin taksimi mukarrer olduğuna göre, ırk ve bölge hususiyetlerine ehemmiyet vermek ve bu imkândan faydalanarak mevzii kurtuluş çareleri aramak. …. Memleketi kurtarmak, günün feiaket ve ıztırap kaydeden şartlarından kurtulmak için ne yapmalıyız? …. - Arkadaşlar, tek tedbir: Hakimiyet-i Milliyeye müstenid bilakaydü şart müstakil bir Türk Devleti teşkil etmek ve bu hedefe behemehal vasıl olmaktır”.44 Erzurum Kongresi öncesinde açıkça milli egemenliğe dayalı yeni bir Türk devleti kurulması gerektiğini ifade eden Mustafa Kemal, saltanatın bu mücadele karşısında konum alacağını ve ona karşı mücadele etmek gerektiğini söylemekten de çekinmemiştir. “Hedefimiz bu olacaktır. Kolay şey değil. İdealimizi tahakkuk ettirmek yolunda şimdiden şahıs şahıs yükleneceğimiz vazifeler ağır, müşkül, hatta tehlikeli olacaktır. Millî mücadele, topyekûn mücadele esastır. Büyük mukavemetlerle, ihanet ve hıyanetlerle karşılaşacağımız muhakkaktır. Mücadelei milliyeye atılanların mahv ve ifnası için, Saray, hükümet, ecnebiler muhakkak ki ilk andan itibaren harekete geçeceklerdir. Ayrıca yer yer memleket halkının da iğfal edilmesi, isyanlar, ihtilaller çıkartılması ve bütün bu menfi hareketlerin milli mücadele aleyhine tevcihi galip ihtimal dahilindedir”.45 Kansu, Erzurum Kongresi’nin öncesinde Mustafa Kemal’in kendisine söylediklerini, hiç kimseyle paylaşmaması şartıyla, not almasını rica ettiğini söylemektedir. Bu not, ileride yaşanılacakların adeta habercisi olacaktır: 44 Mazhar Müfit Kansu, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, I. Cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1994, s. 31. 45 Kansu, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, s. 32.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1