255 TBB Dergisi 2023 (169) Hayriye ŞEN DOĞRAMACI larca belirlenecek özel hükümlere yer verilir”. Sözleşmeye bu açıdan bakıldığında üretici ile alıcılar arasında kurulan tarımsal üretim sözleşmesi, üreticinin sözleşmede kararlaştırılan malvarlığı değerinin üretimi ile ürünün zilyetliğinin devrini; alıcının ise ürünün bedelini ödemeyi ve sözleşmede kararlaştırılan tür ve miktarda ürünün zilyetliğini devralmayı üstlendiği bir sözleşmedir. Tarımsal üretim sözleşmesinin konusunu sözleşmenin kurulduğu sırada halihazırda mevcut bulunan bir şey değil, gelecekte elde edilecek bir ürün oluşturur. Sözleşmenin anılan özelliğinden hareket edildiğinde, tarımsal üretim sözleşmesinin nitelikli satış sözleşmesi ile büyük bir benzerlik taşıdığı söylenebilir. Satış sözleşmesinin kurulduğu sırada henüz mevcut olmayan bir şeyin satımı doktrin ve yargı kararlarında nitelikli satış,23 gelecekteki şeyin satışı24 veya müstakbel eşyanın satışı25 olarak isimlendirilir. Nitelikli satış sözleşmesinde sözleşmenin kurulduğu zaman diliminde henüz mevcut olmayan bir malvarlığı değerinin alıcının siparişi üzerine üretilerek devri üstlenilmektedir. Nitelikli satış sözleşmesinde sözleşmeye konu edilen gelecekteki malvarlığı değerinin satıcı veya üçüncü kişi tarafından üretilmesi mümkündür.26 Nitelikli satış sözleşmesinde gelecekteki malvarlığı değerinin üretiminin gerek sözleşme gerek dürüstlük kuralı gereği satıcı tarafından üstlenilmesi halinde dahi satıcının üretim yükümlülüğü nitelikli satış sözleşmesi bakımından asli edim yükümlülüğü şeklinde değerlendirilmez.27 Malın üretilmesi yükümlülüğü nitelikli satış sözleşmesinde yan edim yükümlülüğü şeklinde nitelendirilir. Sözleşmede satıcının asli edim yükümlülüğü malın zilyetliğinin devri ve mülkiyetinin naklidir. Tarımsal üretim sözleşmesinin hukuki niteliği konusunda bir sonuca varabilmek için, tarafların edim yükümlülüklerinin belirlenmesi ve bunun yanı sıra sözü geçen edim yükümlülüklerinin asli edim yükümlülü23 Hasan Ayrancı/Sabure Paket, “Nitelikli Satış Sözleşmesi”, Selçuk Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 29, C. 2, 2021, s. 1250. 24 Fahrettin Aral/Hasan Ayrancı, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Ankara, 2023, s. 105. 25 Sinan Okur, Türk-İsviçre-Alman Hukukunda Eser ve Eser Teslim Sözleşmeleri: Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Tarihsel Gelişim, Kavram, Unsurlar ve Benzer Sözleşme Tiplerinden Ayırt Edilmesi, C. 14, 2019, s. 684. 26 Ayrancı/Paket, s. 1251; Okur, s. 686. 27 Ayrancı/Paket, s. 1251; Okur, s. 676.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1