266 Tarımsal Üretim Modeli ve Tarımsal Üretim Sözleşmesi F. Tarımsal Üretim Sözleşmesinde Hasardan Sorumluluk Sözleşmenin kurulmasıyla ifası arasında geçen dönemde tarımsal üretim sözleşmesine konu ürünün yok olması, değerinin azalması veya kötüleşmesi ihtimali ile karşılaşılması mümkündür. Tarımsal üretimin riskleri nedeniyle böyle bir ihtimal çoğu zaman taraflardan herhangi birinin sorumlu olmadığı sebeplerden kaynaklanır. Böyle bir ihtimalin gerçekleşmesi halinde üreticinin ürünün teslimi borcundan kurtulup kurtulmayacağı, sözleşmenin karşı tarafının her durumda bedel ödemek zorunda olup olmadığı hususunun belirlenmesi gerekir. Borçlar hukuku alanında hasar43 ve hasarın geçişi olarak adlandırılan bu problemin çözümü için Borçlar Kanunu’nun özel hükümler kısmında satım, eser sözleşmesi gibi birtakım sözleşmeler bakımından özel hükümler sevk edilmiştir.44 Ürünün hasara uğraması halinde üreticinin ifa yükümlülüğünün devam edip etmeyeceği kanunla veya sözleşmeyle hangi tarafın maddi edim hasarına katlanmakla yükümlü kılındığına göre değişir. Maddi edim hasarı, taraflardan birinin kusuru olmayan bir sebeple borcu ifa edememesi halinde, (asli edim yükümlülüğünden ve tali edim yükümlülüğünden) borcundan kurtulmasını ifade eder.45 Tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerde maddi edim hasarının yanı sıra bedel hasarından söz edilir.46 Bunun için maddi edim hasarının alıcıya geçmesi gerekir. Bedel hasarı, satıcının gereği gibi ifa yükümünden kurtulmasına rağmen alıcının bedelin tamamını ödemek zorunda olmasını ifade eder.47 Tarımsal üretim sözleşmesi bakımından hasarın geçişine ilişkin düzenlemeye Tarım Kanunu’nda veya ilgili yönetmelikte yer verilmemiş, sadece hangi sebeplerin mücbir sebep sayılacağı ve bu durumun ne şekilde çözüme kavuşturulacağının tarafların iradesine bırakıldığı hüküm altına alınmıştır (Yön. m.8/IV). Hasar, borçlunun edimini ifa 43 Aral/Ayrancı, s. 115; Eren, s. 46; Gümüş, Özel Hükümler, s. 30; Kılıçoğlu, Özel Hükümler, s. 52. Serozan/Baysal/Sanlı, s. 151; Wenzel, s. 31. 44 TBK m. 208’de satış sözleşmesinde yarar ve hasarın geçişi, TBK m. 483/I’de eser sözleşmesinde hasarın geçişi düzenlenmiştir. 45 Aral/Ayrancı, s. 116; Eren, Özel Hükümler s. 49; Gümüş, Özel Hükümler, s. 31; Serozan/Baysal/Sanlı, s. 151; Wenzel, s. 31. 46 Aral/Ayrancı, s. 117; Eren, Özel Hükümler s. 49; Serozan/Baysal/Sanlı, s. 151; Wenzel, s. 31. 47 Aral/Ayrancı, s. 117; Eren, Özel Hükümler, s. 49; Serozan/Baysal/Sanlı, s. 152; Wenzel, 33.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1