272 Tarımsal Üretim Modeli ve Tarımsal Üretim Sözleşmesi “Dava Şartı Olarak Arabuluculuk” hüküm altına alınmıştır. Doktrinde kimilerince arabuluculuk kurumunun yapısına uygun düşmediği ifade edilen dava şartı arabuluculuk alanlarının kapsamı her geçen gün daha da genişlemektedir.65 Dava şartı arabuluculuk veya zorunlu arabuluculuk şeklinde isimlendirilen bu modelde, tarafların dava yoluna başvurmadan arabulucuya başvurması dava şartı olarak kabul edilir. Arabulucuya başvurmadan dava açılması halinde açılan dava, dava şartı yokluğu sebebiyle herhangi bir işlem yapılmadan, usulden reddedilir.66 Ülkemizde en son dava şartı arabuluculuk kapsamına alınan uyuşmazlıklardan biri de tarımsal üretim sözleşmesinden doğan uyuşmazlıklardır.67 Tarım Kanunu’nun 13. maddesinin “e” bendinde bu hususa işaret edilmiştir. “Tarımsal üretim sözleşmesinden doğan davalarda arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır. Bu uyuşmazlıklarda sözleşmeli üretim 65 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 18/A maddesinde ve 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 3. maddesinde, iş kazası ve meslek hastalığından kaynaklanan maddî ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları ayrık olmak üzere, kanuna, bireysel ve toplu iş sözleşmesine dayanan işçi ve işveren alacaklarıyla tazminatlarını konu alan davalar ile işe iade talebiyle açılan davalar ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 5/A maddesinde, yine aynı Kanun’un 4. maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri bağlamında, özel bir dava şartı yaratılmak suretiyle bazı istisnalar getirilmiştir. Bu istisnalara ek olarak 28 Temmuz 2020 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan 7251 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a “Dava şartı olarak arabuluculuk” başlığı ile “73/A” maddesi eklenerek tüketici uyuşmazlıklarında da dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı haline getirilmiştir. 66 Ahmet M. Kılıçoğlu, Arabuluculuk Sözleşmeleri, Ankara, 2022, s. 33; Süha Tanrıver, “Dava Şartı Arabuluculuk Üzerine Bazı Düşünceler”, http://earsiv.cankaya. edu.tr:8080/handle/20.500.12416/4655, 2020, (111-142), s. 112, (18.10.2023); Ömer Ekmekçi/Muhammed Özekes/Murat Atalı/Vural Seven, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk, Oniki Levha, İstanbul, 2019, s. 153-154. 67 Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’na eklenen 18/B maddesi ile dava şartı arabuluculuğun kapsamı genişletilmiştir. Anılan maddenin birinci fıkrası şu şekildedir: Aşağıdaki uyuşmazlıklarda, dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır: a) Kiralanan taşınmazların 2004 sayılı Kanun’a göre ilamsız icra yoluyla tahliyesine ilişkin hükümler hariç olmak üzere, kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklar. b) Taşınır ve taşınmazların paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar. c) 23/6/1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunundan kaynaklanan uyuşmazlıklar. ç) Komşu hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklar. Tarım Kanunu’nun 13. Maddesi uyarınca Tarımsal üretim sözleşmesinden doğan uyuşmazlıklar dava şartı arabuluculuk kapsamına alınmıştır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1