20 Atatürk’ün Egemenlik Anlayışı ve Egemenlik Anlayışlarının Türk Anayasalarına Yansımaları mamen aynıdır. Bildirge’nin 4. maddesine göre “Özgürlük başkalarına zarar vermeden istediğini yapabilmektir: Her bir insanın doğal haklarını kullanması da toplumun diğer üyelerinin de aynı hakları kullanmasını garanti altına alacak sınırlar içindedir. Bu sınırlar da sadece yasalarla belirlenebilir.”70 Atatürk’e göre de “Hürriyet başkasına zarar vermeyecek her türlü yetkiyi kullanmaktır. Hürriyetin sınırı başkalarının hürriyetinin sınırıdır. Bu sınır ancak kanun iliyle tespit edilir ve belirlenir.”71 Rousseau ve Atatürk’ün fikirlerinin örtüştüğü bir diğer nokta ise “halkın birliği” düşüncesidir Rousseau’nun bu noktadaki fikirlerinin anlaşılması için genel irade kavramının izah edilmesi gerekmektedir. Rousseau açısından genel irade; doğru, haklı, yanılmaz ve her zaman kamu yararına yönelik olan; üstelik başkasına devredilemez, bölünemez ve temsil edilemezdir.72 Rousseau’nun genel irade anlayışı, tek tek kişilerin çıkarlarının üzerinde olan ve tüm toplumun ortak çıkarına hizmet eden bir içeriğe sahiptir.73 Dolayısıyla genel irade, bireysel çıkarların üzerinde duran ve en nihayetinde kişilerin “doğru” çıkarlarını gösteren bir pusuladır. Rousseau, toplumun çoğunluğunun görüşünün her durumda genel irade olmayacağını da söylemektedir. Örneğin bir kararda oy çokluğu sağlanmış olabilir fakat o karar gene de toplumun çıkarına uygun olmayabilir. Rousseau genel iradenin dile getirilebilmesi için devlet içinde tüm vatandaşları içermeyen ayrı ayrı birleşmelerin olmaması gerektiğini söylemektedir.74 Böylelikle Rousseau çıkarları ve hedefleri farklı olan siyasi parti, dernek vb. gibi kurumların varlığını genel iradeyi ortadan kaldıran bir tehlike olarak algılamakta ve reddetmektedir. Benzer şekilde Mustafa Kemal’in düşüncesinde de 70 Bkz. Abdullah Arslan, Fransız Devrimi ve Fransız Yurttaş ve İnsan Hakları Bildirgesi, s. 24. Ayrıca bu ifade ile 1924 Anayasası’nın 68. maddesi de oldukça benzerdir: “Tabi haklardan olan hürriyetin herkes için sınırı, başkalarının hürriyeti sınırıdır. Bu sınırı ancak kanun çizer.” 71 Mustafa Kemal Atatürk, Medeni Bilgiler (Türk Milletinin El Kitabı), Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul 2010, s. 83. 72 Oktay Uygun, Demokrasi (Tarihsel, Siyasal ve Felsefi Boyutlar), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2020, s. 151. 73 Hanioğlu’na göre Atatürk de Rousseau gibi cumhuriyetin amacını, genel iradeyi ifade etmek olarak anlamaktadır, M. Şükrü Hanioğlu, Atatürk: An Intellectual Biography, Princeton University Press, 2011, s. 134. 74 Jean Jacques Rousseau, Toplum Sözleşmesi, Kitap II, Bölüm III, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2017, s. 27.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1