363 TBB Dergisi 2023 (169) Munise Seray GÖNCÜ DÖNER Anonim şirket ve pay sahibi arasındaki hukuki işlem, yukarıda da belirttiğimiz üzere, TTK m. 356 hükmüne aykırı olmasına rağmen sermayenin iadesi yasağını ihlal etmemiş olabilir. Böyle bir ihtimalde iade yükümlülüğünün hukuki dayanağı ise kanaatimizce sebepsiz zenginleşmeye ilişkin hükümler olmalıdır.144 Zira bu durumda sermaye iadesi söz konusu olmadığından, sermaye borcunun yeniden canlandığının kabulü mümkün değildir. Dolayısıyla ıskata ilişkin hükümlerin uygulanmasına da gerek bulunmamaktadır. Özetle belirtmek gerekir ki, gerek TTK m. 356 hükmüne aykırılık gerekse de TTK m. 480/3 hükmüne aykırılık söz konusu olduğunda yapılan hukuki işlem kesin olarak hükümsüzdür. Ayrıca ilgili hükümlere aykırı olarak elde edilen menfaatlerin iade edilmesi gerekmektedir. Hükümlerin hukuki sonuçları bakımından kesin hükümsüzlük yaptırımı ve iade yükümlülüğü ortak olmakla birlikte, pay sahibinin iade yükümlülüğünün doğduğu hukuki sebep farklılık göstermektedir. Bu açıdan, pay sahibi ile şirket arasındaki TTK m. 356’ya aykırı hukuki işlemin; aynı zamanda örtülü olarak sermayenin iadesine sebep olup olmadığının tespiti, ortaya çıkan iade yükümlülüğünün hukuki sebebi bakımından önem arz etmektedir. SONUÇ Şirketin tescilinden itibaren iki yıl içerisinde bir aynın devralınmasında veya kiralanmasında TTK’nın 356. maddesine uyulmadığı takdirde ilgili sözleşmelerin geçersiz olduğu düzenlenmiştir. Bu bağlamda şirketin tescilinden itibaren iki yıl içinde bir işletme veya aynın, sermayenin onda birini aşan bir bedel karşılığında devralınmasına veya kiralanmasına ilişkin sözleşmelerin geçerli olabilmesi için genel kurulca onaylanıp ticaret siciline tescil edilmesi şarttır. Ayrıca genel kurul kararı verilmeden önce, yönetim kurulunun istemi üze144 Grigoleit/Vedder, AktG § 52, Rn. 39; BeckOGK/Heidinger, AktG § 52, Rn. 88. Alman hukukunda karşılıklı taleplerin temelini §§ 812 ff. BGB hükümlerinin oluşturduğu belirtilmekle birlikte, işlemin diğer tarafının pay sahibi olması durumunda AktG § 62 uyarınca da talepte bulunulabileceği ifade edilmektedir. Ancak Alman Federal Mahkemesi vermiş olduğu bir kararında; AktG § 62 hükmünün, AktG § 57 hükmü bağlamı dışında, anonim şirket ile pay sahibi arasında şirketler hukuku hükümleri uyarınca geçersiz olan sözleşmeleri iptal etmek için, genel bir talep hükmü olarak uygulanamayacağını belirtmiştir (BGH NJW 2007, 3425 (3427), (Neue Juristische Wochenschrift, http://beck-online.beck.de)
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1