36 Atatürk’ün Egemenlik Anlayışı ve Egemenlik Anlayışlarının Türk Anayasalarına Yansımaları luğunun- egemenlik yetkisini kayıtsız şartsız kullanmasının söz konusu olmadığını belirtmiştir.127 Bu görüşlere ek olarak belirtmek gerekir ki özellikle anayasaya uygunluk denetiminin getirilmesi bağlamında “parlamento iradesi = halk iradesi = kamunun iyiliği” formülü, anayasanın üstünlüğü ile anlamını yitirmiş ve özgürlüklerin güvencesi olan anayasaların etkinleştirilmesi için parlamentoların denetlenmesi bir gereklilik olarak ortaya çıkmıştır.128 1961 Anayasası’na göre egemenliğin kullanımında çoğulcu demokrasi anlayışına uygun olarak uzlaşma kültürü gerekirken bu dönemde siyasete egemen olan zihniyet, Meclis’teki çoğunluk iradesinin devlet yetkilerini kimseyle paylaşmadan ve uzlaşmasına gerek olmadan ülkeyi yönetmesi gerektiği yönünde belirmiştir.129 Bu zihniyetle gerçekleştirilen 1971-1973 Anayasa değişiklikleri Anayasa’nın çoğulcu, uzlaştırmacı yönünü törpüleyerek, egemenliğin kullanılmasını etkileyen Anayasa Mahkemesi, üniversiteler, sendikalar, meslek odaları gibi kurumların yetkilerini azaltmıştır. Söz konusu değişiklikler aşağıda açıklanacağı üzere 1982 Anayasası’nın felsefesine de bir anlamda temel oluşturmuştur. 1971-1973 Anayasa değişiklikleri ile çoğulcu yapıların yetkileri, özerklikleri azaltılırken çoğunluğu temsil eden yürütmenin yetkilerinin arttırılması dikkat çekicidir. Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi verilmesi açısından bu tespit kolaylıkla yapılabilir. Her ne kadar kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi Meclis’in kanun ile bakanlar kuruluna yetki vermesine bağlı kılınmışsa da açıktır ki bu değişiklik millet egemenliğinin tecellisi olarak Meclisin/kanunun yürütme karşısında güç kaybetmesi anlamına gelmektedir. Son olarak askeri bir müdahale ertesinde yapılan 1961 Anayasası’nın askeri güçleri nasıl konumlandırdığına da kısaca değinilmesi uygun olacaktır. 1961 Anayasası askeri yargıyı sivil yargıdan ayırarak, askeri bürokrasiyi “İdare” başlığı yerine “Bakanlar Kurulu” başlığı altında özel olarak düzenleyerek, Genelkurmay Başkanlığının 127 Tanör, İki Anayasa, s. 24-26. 128 Ömer Anayurt, Anayasa Hukuku Genel Kısım, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2018, s. 646-647. 129 Uygun, Demokrasi, s. 281.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1