38 Atatürk’ün Egemenlik Anlayışı ve Egemenlik Anlayışlarının Türk Anayasalarına Yansımaları lirken cumhurbaşkanını Devlet Denetleme Kurulu üyelerini atamak, Yükseköğretim Kurulu üyelerini ve üniversite rektörlerini seçmek gibi yetkilerle - bu yetkileri tek imza ile mi karşı imza ile mi kullanacağı belli olmadan133 - donatmak cumhurbaşkanının bakanlar kuruluna karşı güçlendirilmesine örnek olarak verilebilir. 1982 Anayasası’nın cumhurbaşkanına tanıdığı yetkiler, onun siyasi sorumluluğu olmaksızın hükümet etmesi için değil; gerçek tarafsızlık teminatına bağlanmış olarak meclis ile hükümeti halkın hakemliği sınavına çıkarmak için tanınmıştır. Rejimin bu şekilde tanımlanması, Türkiye’nin parlamenter geleneğine daha uygun düşecektir.134 Cumhurbaşkanının önemli yetkilere sahip olması onun tarafsızlığının ve simgeselliğinin ötesinde ülke siyasetinde aktif bir rol almasına neden olmuştur. Bu siyasi gerçeklik karşısında sistemin yarı başkanlık sistemine veya başkanlık sistemine dönüştürülmesi tartışılagelmiştir.135 Nitekim cumhurbaşkanının doğrudan halk tarafından seçilmesini öngören 2007 Anayasa Değişikliği ile siyasal rejim bir dönüşüme uğramıştır. Geniş yetkilere sahip cumhurbaşkanına bir de halk tarafından seçilmiş olmanın verdiği güç de dikkate alındığında 1982 Anayasası’nın iktidar paylaşımında oluşturduğu parlamento çoğunluğu ile onu dengeleyecek yapıların arasındaki kurgu bozulmuştur.136 Teorik yönden ve uygulamadan yola çıkılarak denilebilir ki cumhurbaşkanının ilk defa halk tarafından seçildiği 28 Ağustos 2014 ile yeni bir sisteme geçilen 9 Temmuz 2018 arasında teorik açıdan “yarı-başkanlık sistemi”, sistemin bütün yetkileri Cumhurbaşkanı’nın elinde toplandığı dikkate alınırsa da “fiili başkanlık sistemi” mevcuttur.137 Bu dönemde Cumhurbaşkanı egemenlik yetkilerinin kullanılmasında üstün bir konuma gelmiş, siyasi olarak sorumsuz cumhurbaşkanına hiçbir biçimde müdahale edemeyen Meclis büyük oranda güç kaybet133 Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, s. 322. 134 Kanadoğlu/Duygun, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, s. 312-313. 135 Örneğin Özal’a göre Türkiye’deki siyasal rejim yarı başkanlık olmalıydı. Nitekim kendisinin cumhurbaşkanlığı döneminde fiili yarı başkanlık rejimi uygulanmıştır. Tolga Şirin, Anayasa’dan Çıkış (2. Baskı), İmge Kitabevi Yayınları, İstanbul 2023, s. 50. 136 Bülent Tanör, Necmi Yüzbaşıoğlu, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 20. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2020, s. 348. 137 Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku (4. Baskı), Ekin Basım Yayım Dağıtım, Bursa 2021, s. 799-800.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1