500 Deniz Hukuku ve 200 Deniz Milinin Ötesindeki Kıta Sahanlığının Sınırlandırılması Problemi GİRİŞ Deniz hukukunda deniz alanlarının sınırlandırılması konusunda uygulanacak evrensel anlamda kabul edilen kuralları tespit etmek oldukça zordur.1 Devletler arasında kıta sahanlığının 200 deniz milinin ötesinde sınırlandırılması sorunu, Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi tarafından değerlendirilmiştir.2 Bu doğrultuda, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’nin (BMDHS) 76. maddesinin 8. paragrafı3 uyarınca kıta sahanlığının dış sınırları her bir tarafça belirlenene kadar veya en azından Birleşmiş Milletler Kıta Sahanlığını Sınırlandırma Komisyonu’nun her bir tarafa başvuruları hakkında tavsiyelerde bulunmasına ve her bir tarafın tavsiyelere tepkisini değerlendirme fırsatına sahip olmasına kadar, uluslararası bir mahkemenin kıta sahanlığını 200 deniz milinin ötesinde sınırlandırmak için yargı yetkisini kullanmaktan kaçınması gerekip gerekmediği belirlenmelidir.4 Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi, Uluslararası Adalet Divanı (UAD) ve BMDHS Ek VII kapsamında oluşturulan Hakemlik Mahkemeleri kararlarında kabul edilebilirlik sorusuna olumlu cevap verme eğiliminde olmuşlardır. Bu organlar, BMDHS’nin 83. maddesi uyarınca kıta sahanlığının sınırlandırılması ile aynı sözleşmenin 76. maddesi uyarınca dış sınırlarının belirlenmesi arasında açık bir ayrım olduğunu vurgulamışlardır.5 Uluslararası mahkemelerin kararları doğrultusun1 Yusuf Aksar, Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk-II, Seçkin Yayınları, İstanbul 2021, s. 67. 2 Bu konuda ayrıntılı bir çalışma için Ali İbrahim Akkutay, 200 Deniz Milinin Ötesindeki Kıta Sahanlığı, Adalet Yayınları Ankara 2018; Delimitation of the Maritime Boundary in the Atlantic Ocean (Ghana/Cote d’Ivoire), Special Chamber of the ITLOS, www.itlos.org/en/cases, Judgment of 23 September 2017, paras. 492–495. 3 BMDHS 76(8) – “Kıt’a sahanlığı, karasularının genişliğinin ölçülmeye başlandığı esas hatlardan itibaren 200 deniz milinin ötesine uzandığı durumlarda, sahildar devlet kıt’a sahanlığının sınırları hakkındaki bilgileri II. Ek’e göre hakkaniyete uygun bir coğrafi temsil esasına göre kurulmuş bulunan Kıta Sahanlığı Sınırları Komisyonu’na bildirecektir. Komisyon sahildar devletlere kıt’a sahanlıklarının dış sınırlarının tespitine ilişkin konularda tavsiyelerde bulunacaktır. Sahildar bir devlet tarafından bu tavsiyeler esas alınarak tespit edilen sınırlar kesin ve bağlayıcı olacaktır.” United Nations Convention on the Law of the Sea, opened for signature on 10 December 1982, entered into force on 16 November 1994, 1833 U.N.T.S. 397. 4 Delimitation of the Maritime Boundary in the Bay of Bengal (Bangladesh/Myanmar), ITLOS, Judgment of 14 March 2012, www.itlos.org/en/cases, para. 369. 5 Question of the Delimitation of the Continental Shelf between Nicaragua and Colombia beyond 200 Nautical Miles from the Nicaraguan Coast (Nicaragua v. Co-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1