41 TBB Dergisi 2023 (169) Osman Korkut KANADOĞLU - Canberk GÜMÜŞ - Battal Niyazi ŞAHIN egemenliğin kaynağına ve kullanımına ilişkin görüşleri aktarılmıştır. Teokratik egemenliği benimseyen 1876 Kanun-i Esasi’de 1909’da yapılan değişikliklerle milli egemenliğe doğru bir geçiş başlamıştır. 1921 Anayasası’nda meclis hükümeti sistemi ile egemenliğin tek kullanıcısı olan meclis üstünlüğü öngörülmüştür. Milli egemenliğin ilk kez kurumsallaştığı 1921 Anayasası dönemi, daha sonra yapılan ve milli egemenliği benimseyen Anayasaların anlaşılmasında referans noktası olmalıdır. 1921 Anayasası’nda yapılan değişiklikler ve bu değişiklikleri takip eden 1924 Anayasası, meclisin üstünlüğünden ziyade meclis çoğunluğunun üstünlüğünü gözeten bir uygulamaya yol açmıştır. Çoğunluğun üstünlüğünün yarattığı sorunları gidermeyi amaçlayan 1961 Anayasası, TBMM’yi tek egemenlik kullanıcısı olarak görmeyerek egemenliğin yetkili organlar eliyle kullanılmasını öngörmüş ve böylece egemenlik yetkilerini paylaştırmıştır. Bu Anayasa’da gerçekleştirilen 1971-1973 değişiklikleri ve bunu izleyen 1982 Anayasası ise organlar arası dengeyi yürütme, yürütme organının içinde de Cumhurbaşkanı lehine bozmuştur. Bu anlayış 2007 ve 2017 Anayasa değişiklikleri ile de desteklenmiş ve günümüze gelindiğinde egemenliğin kullanımında başrolde yer alması beklenen meclis nerdeyse devre dışı kalmış, cumhurbaşkanı ise daha da güçlenmiştir. Referans noktamız olan kurucu iradeyle karşılaştırdığımızda demokratik egemenlik anlayışından ne denli uzaklaştığımız net bir biçimde görülmektedir. Milli irade deyiminin düpedüz bir sayı üstünlüğü rejimine, daha açık bir deyişle çoğunluğun diktatoryasına götürdüğü görüldüğünden, egemenlik kavramının mutlak ve sınırsız iktidarı ifade eden anlamının reddedilerek, Cumhuriyet Anayasalarındaki “Egemenlik … milletindir” formülünü yalnızca halktan gelen, halka dayanan iktidarın bir ideale dönük ifadesi olarak anlamak uygun olacaktır.143 Kaynakça Kitaplar Ağaoğulları Mehmet Ali, Halk ya da Ulus Egemenliğinin Kuramsal Temelleri Üzerine, in. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 100. Yılına Armağan (Meclis ve Milli Egemenlik Yazıları Seçkisi), TBMM Basımevi, Ankara 2022. 143 Münci Kapani, Politika Bilimine Giriş, Bilgi Yayınevi, Ankara 2001, s. 78-80.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1