559 TBB Dergisi 2023 (169) Halim Alperen ÇITAK A. Platformlar Kapitalizmine Doğru Raporun birinci bölümü, hukukî bir analiz yapmaktan ziyade, dijital platformların mahiyetini ve sosyo-ekonomik etkilerini ele almaktadır. Conseil d’État’a göre dijital platformların, içerisinde ekonomik ilişkilerin yoğunlaştığı bir mübadele ekosistemi olarak öne çıkmasını sağlayan dört temel özelliği vardır:55 • Çok sayıda insanı, herhangi bir ek maliyet olmaksızın, üreticilerle tüketiciler arasında mübadeleyi artıracak şekilde örgütleyebilmesi. • Kullanıcıya sunulacak hizmetin mümkün olabildiğince (neredeyse tamamen) bireyselleştirilmesine dayanan bir ekonomik model getirmesi. • Kullanıcılar arasında, mübadelenin katlanarak artmasını sağlayan bir güven ilişkisi kurması. • Platform aracılığıyla gerçekleştirilen işlemlerin maliyetinin geri çevrilemez bir şekilde sıfıra yaklaşması. Uberleşme sürecinde dijital platformlar, geleneksel ekonomideki aracıların yerine geçmekte ve onların kârından pay almaktadır. Rekabeti artıran uberleşme, aynı zamanda kamu gücü tarafından hâlihazırda tanzim edilmiş sektörlere ilişkin hukukî boşlukları, tutarsızlıkları ve yetersizlikleri de açığa çıkarmaktadır.56 İktisadî etki doğurarak uberleşme sürecinde rol oynayan dijital platformlar, raporda beş kategori altında toplanmıştır:57 • Ortak malların (biens communs) üretilmesi için kurulan platformlar (Wikipedia gibi) • Maliyet veya masraf paylaşım platformları (BlaBlaCar gibi) • İştirak ekonomisi (économie contributive) platformları (Waze gibi) • Aracılık / simsarlık platformları (Amazon gibi) • Faaliyet / iş görme platformları (Uber gibi). 55 Conseil d’État, Ubérisation, s. 37-39. 56 Conseil d’État, Ubérisation, s. 41-45. 57 Conseil d’État, Ubérisation, s. 48-49.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1