567 TBB Dergisi 2023 (169) Halim Alperen ÇITAK nan çalışma biçimleri de ortaya konmaktadır.77 Raporda sosyal ağlar, içerdikleri ekonomik modelin nitelikleri açısından da incelemektedir. Buna göre sosyal ağlardaki ekonomik model, genellikle kazanan çoğunu / en büyük parçayı alır (le gagnant prend l’essentiel) formülünü güçlendirecek şekilde işlemektedir. Bu noktada, sosyal ağların yarattığı problemleri daha iyi anlamak açısından, iki sosyal ağ türünü birbirinden ayırt etmek gerekir. Sözde halka açık ve ana akım olarak anılan bazı sosyal ağlar, aslında tek bir merkezden örgütlenmekte, -ücretsiz erişim sağlayıp aksi yönde bir yanılsama yaratmalarına rağmen- kâr amacı gütmekte ve veri ticareti yapmaktadır. Bazı sosyal ağlar ise daha adem-i merkeziyetçi biçimde organize olmakta ve daha katılımcı-işbirlikçi bir çalışma tarzını benimsemektedir.78 Birinci bölümde son olarak, sosyal ağlara uygulanacak hukuk kuralları incelenmektedir. Sosyal ağlar, tek / spesifik bir hukukî kategori teşkil etmez. Aksine, sosyal ağlara ilişkin muhtelif meselelere taalluk eden çeşitli hukukî kategoriler bulunmaktadır. Teknik / mühendislik boyutuyla telekomünikasyon, kişisel veri, algoritmalar ve yapay zekâ kategorilerini ilgilendiren sosyal ağlar, bir piyasa oyuncusu olarak aynı zamanda rekabet ve ticaret hukukunun uygulama alanına girmektedir. Kullanıcılarıyla akdî bir ilişki kurmasından dolayı sosyal ağların, sözleşme ve tüketici hukukuna ilişkin bir boyutu da vardır. Sundukları tartışma ve içerik paylaşımı imkânı sebebiyle sosyal ağlar; ifade hürriyetinin, özel hayatın, kamu düzeninin, iç güvenliğin, fikrî mülkiyetin ve çocuklar gibi dezavantajlı grupların korunmasına yönelik kurallara da tabidir.79 Sosyal ağlar hukuku (droit des réseaux), yukarıda işaret edildiği gibi parçalı bir yapı arz etse de Conseil d’État’a göre müşterek değerlerden oluşan bir temele sahiptir. Adı geçen muhtelif hukukî kategorilerin / hukuk alanlarının gözettiği bu ortak değerler; teşebbüs hürriyeti, ifade hürriyeti, iletişim özgürlüğü, özel hayatın gizliliği ve kamu düzeninin korunmasıdır.80 Sosyal ağların hukukî rejimi, hâlâ devam eden ve birbirini etkileyen üç hareket / eğilim / akım tarafından şekillendirilmektedir. Söz konusu akımların ilki, özel bir hak kategorisi olarak tek77 Conseil d’État, Réseaux sociaux, s. 41-47. 78 Conseil d’État, Réseaux sociaux, s. 47-50. 79 Conseil d’État, Réseaux sociaux, s. 54-65. 80 Conseil d’État, Réseaux sociaux, s. 55-57.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1