101 TBB Dergisi 2024 (170) Muhammed Ali AYDIN hizmetinin nasıl sunulacağına dair objektif hükümler bulunmaz. Bu kısımda imtiyazcının mâli hak ve borçları, idarenin imtiyazcıya karşı borçları gibi öznel durumlara dair hükümler bulunur. Bu sebeplerle, imtiyaz sözleşmesinin içerisinde teknik hususları düzenleyen kurallar ile taraflardan imtiyazcı anonim şirketin hakları ve sahip olduğu yetkileri daha doğrusu imtiyazları gösteren koşul hükümler ve belgeye asıl iki yanlı işlem olma niteliğini veren mâli konularda da öznel hükümler bulunmaktadır. İmtiyaz sözleşmesinin bu özelliği nedeniyle karma işlem olarak adlandıranlar olmasına rağmen aslında bu nitelik onun idari bir sözleşme olmasının sonucudur.19 “Kamu hizmeti imtiyaz sözleşmelerinin ayırt edici özellikleri şunlardır; 1- Kamu hizmetinin özel kişi tarafından kurulması ve işletilmesi söz konusudur. Bu husus bir idari sözleşme şeklinde kayıt altına alınır. 2- Sözleşme ile özel kişiye devredilen kamu hizmeti, imtiyaz sahibinin kâr ve zararına işletilir. 3- İmtiyaz sahibinin geliri, kamu hizmetinden yararlananlardan, kullanıcılardan alınacak ücrettir. İdare, tahsil hakkını devretmektedir. Kullanıcılardan alınacak ücret, düzenleyici bir hükümle belirtilir. 4- İmtiyaz sözleşmeleri uzun bir süreyi kapsar.”20 B. Türkiye’de İmtiyaz Sözleşmelerinin Tarihi Serencamı Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde kapitülasyon uygulamalarıyla da yakından ilgili olmak üzere imtiyaz uygulamaları özel düzenlemelere konu olmuştur.21 Osmanlı İmparatorluğu son dönemlerinde ekonomik olarak dar boğazda olmasının yanı sıra teknik yönlerden de oldukça geri kalmış durumdaydı. Bu dönemde demiryolları, posta, telgraf ve telefon hizmetleri, fenerler, liman ve rıhtım hizmetleri, tramvay ve tünel hizmetleri, elektrik, gaz, su ve benzeri hizmetler ile ilgili olarak yabancılara imtiyazlar verilmiştir.22 10 Haziran 1326 (1910) tarihinde “Menafii Umumiyeye Müteallik İmtiyazat 19 Özay, s. 254. 20 Murat Sezginer, “İmtiyaz Sözleşmelerinde İhale Süreci”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XI (1), 2007, s. 1083. 21 Sedat Çal, “‘İntuitu Personae’ veya İmtiyaz Sözleşmelerinde İdarenin İmtiyazcıyı Seçme Hakkı Üzerine…”, Ankara Barosu Dergisi, Ankara, C. 68(3), 2010, s. 51. 22 Turgut Tan, “Osmanlı İmparatorluğunda Yabancılara Verilmiş Kamu Hizmeti İmtiyazları”, AÜSBFD, C. XXII (2), 1967, s. 285-326, s. 286.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1