131 TBB Dergisi 2024 (170) Muhammed Ali AYDIN Belediye Kanunu ile İl Özel İdaresi Kanunu, yerel idarelere bazı hizmetlerin özel hukuk kişilerince görülebilmesi için özel kişilere imtiyaz verilmesi yetkisini tanımaktadır. Özellikle “katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması” tipik bir imtiyaz sözleşmesinin konusunu oluşturma açısından oldukça uygun bir faaliyet alanıdır. Çünkü çöpün geri dönüşümü ve değerlendirilmesi ile imtiyazcı şirket, çöpü işlemek için yaptığı yatırımı rahatlıkla amorti etmektedir. Katı atıklara ilişkin imtiyaz sözleşmesinin konusu çok geniş olabilir. Örneğin; atıkların kaynağında ayrı toplanması, EKAY tesislerine ayrı şekilde taşınması, değerlendirilebilen atıkların ayrıştırılması, geri dönüşüm ve geri kazanıma tabi tutulması, değerlendirilemeyen nihai atıkların düzenli depolama tesisinde depolanarak bertaraf edilmesi, kül ve cüruf ile küçük çaplı inşaat/yıkıntı atıklarının çevre mevzuatına uygun biçimde bertaraf edilmesi, biyobozunur (organik) atık işleyecek biyogaz tesisinin kurulması, elde edilen biyogazı elektrik ve ısı enerjisine çevirecek kojeneratif enerji santralinin kurulması, biyobozunur (organik) atıkların enerji potansiyelinin anaerobik yöntemle biyogazlaştırılması ve biyogazlaştırma sonucunda elde edilen biyogazın, elektrik ve ısı enerjisine dönüştürülmesi, biyogaz tesisinde fermantasyon işlemleri sonucunda açığa çıkan çürütülmüş artıktan kompost (toprak iyileştirici) üretilmesi gibi birçok iş ve işlem imtiyaz sözleşmesinin konusu olabilir. Özellikle depolanmış çöpten çıkan biyogazdan elektrik üretilmesi ve bu elektriğin TEİAŞ’a satılması ile imtiyazcı şirketler büyük kazançlar elde etmektedir. Yerel idare ise çöplerin toplanması ve bertarafı hizmetine karşılık ücret ödemek bir yana imtiyazcı şirketin elektrik satışından elde ettiği kazançtan şartnamede belirlenen oranda her yıl pay almaktadır. Katı atıkların yönetimi hizmetinin, kamu hizmeti imtiyaz sözleşmesine çok elverişli bir faaliyet olması nedeniyle bütün yerel idarelerin bu hizmeti özel hukuk kişilerine gördürmesi zorunluluğunun kanunla öngörülmesi düşünülmelidir. Çünkü imtiyazcı şirket, kazancını çöpün geri dönüşümü ve değerlendirmesinden elde etmektedir. Daha fazla kazanç elde etmek isteyen imtiyazcı şirketin imtiyaz sahasındaki yerlerdeki bütün çöpleri mümkün mertebe toplamaya çalışacağı, topladığı çöpleri ise mümkün olan en yüksek verimle geri dönüştürmeye ve çöpten de en yüksek miktarda elektrik ve ısı enerjisi elde etmeye
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1