186 Hukuk Muhakemesinde Adli Yardım kimi yazarlar bu durumu eleştirmektedir. Söz konusu eleştirilerde ödeme güçlüğü içindeki tüzel kişilerin adli yardımdan yararlandırılmamasının ve gerçek kişiler karşısında tüzel kişilere daha az bir hukuki koruma öngörülmesinin herhangi bir meşru gerekçesi bulunmadığı ifade edilmektedir.43 Özel hukuk tüzel kişilerinin de adil yargılanma hakkının süjesi olabildikleri gözetildiğinde bu kişilerin adli yardımdan yararlanamaması gerektiği gibi kategorik bir düşünce bu kişilerin mahkemeye erişim haklarının ihlaline sebebiyet verebilir. Nitekim AİHM yakın tarihli Nalbant ve Diğerleri/Türkiye kararında, ticaret şirketi niteliğindeki tüzel kişilerin adli yardım taleplerinin reddi hususunda yaptığı değerlendirmede bunların adli yardımdan yararlanmaları hususunda, somut olayın koşullarını gözetmeye imkân vermeyen genel bir yasağın AİHS ile bağdaşmadığını belirtmiştir.44 Bu karardan kısa bir süre sonra, yakın tarihte Anayasa Mahkemesi de tüzel kişilerin adli yardımdan yararlandırılmaması dolayısıyla hak ihlali kararı vermiştir.45 Mahkeme Kemtaş Tekstil İnşaat Sanayi ve ler 6100 sayılı HMK’nın 334. maddesinde sayılmıştır. Anılan maddenin 1. bendine göre ancak gerçek kişiler, 2.bendine göre de ancak kamuya yararlı dernek ve vakıflar adli yardımdan yararlanabilir. Kamuya yararlı dernek ve vakıflar dışındaki tüzel kişilerin adli yardımdan yararlanmaları mümkün değildir. Davalılardan… ticaret…şirketi…olup Yasa gereği adli yardımdan yararlanması mümkün bulunmadığından adli yardım talebi yerinde görülmeyerek reddine karar vermek gerekmişti”. (Yargıtay 3. H.D. T. 09.05.2017, E.2017/316, K. 2017/6802), www.lexpera.com.tr (08.10.2022). 43 Kılınç, Medenî Usul Hukukunda Adli Yardım, s. 355; Emel Hanağası, Medenî Yargılama Hukukunda Silahların Eşitliği, Ankara: Yetkin Yayınları, 2016, s. 335; Ruhi, Milletlerarası Usul Hukukunda Adli Yardım, Tebligat ve İstinabe, s. 40. 44 “Mahkeme, başvuran şirketler hakkında, yerel mahkemelerin muafiyet taleplerini yeterince detaylı bir değerlendirme yapmadan sadece iç hukukta ticari tüzel kişiliklere adli yardıma ilişkin bir hüküm bulunmadığına atıfta bulunarak reddettiklerini gözlemlemektedir. Diğer bir deyişle, yerel mahkemeler iç hukukta adli yardıma dair bir hükmün olmayışını, ticari amaçları olan bütün tüzel kişilere uygulanacak mahkeme harçlarından muafiyet konusunda ayrım gözetmeksizin bir kısıtlama olarak ele almışlardır. Fakat Mahkeme hâlihazırda mahkeme harçlarından muafiyete ilişkin genel bir yasağın Sözleşme’nin 6 § 1 maddesi yönünden bir sorun teşkil edeceğine hükmetmiştir”. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Nalbant ve Diğerleri/Türkiye Davası, Başvuru No: 59914/16, T. 05.09.2022. 45 Başvuruya konu gelişen olaylara göre: İnşaat işi ile iştigal eden başvurucu Kemtaş Tekstil İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketinin inşa ettiği site, idare mahkemesinin revizyon nâzım imar planını iptal etmesine istinaden ilgili belediyeler-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1