189 TBB Dergisi 2024 (170) Ahmet Ertan YILMAZTEKİN Türkiye’de bulunan geçici hukuki koruma altındaki sığınmacıların veya mültecilerin adli yardım hizmetlerinden yararlanıp yararlanamayacağı hususunda açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Türkiye’nin de 1949 yılında onayladığı İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ne (İHEB) göre; hak arama özgürlüğü, mülteci ve sığınmacılar dâhil herkes için tanınmış bir haktır.50 Mülteci ve sığınmacılara uluslararası mevzuatta tanınan bu hakları kullanabilmeleri için kendilerine gerekli kolaylıklar sağlanmalıdır. Bu bağlamda, katıldığımız görüş çerçevesinde avukatlık ücretini ve diğer yargılama giderlerini karşılama olanağı bulunmayan mülteci ve sığınmacılara adli yardım hizmetlerinden yararlanma imkânının tanınması yerinde olacaktır.51 III. ADLİ YARDIM KOŞULLARI, USULÜ, KARARI VE SONUÇLARI A. Adli Yardım Talebinde Bulunabilme Koşulları Adli yardım talebinde bulunabilme koşulları HMK’nın 334’üncü maddesinin düzenlenmiştir. Adı geçen düzenlemeye göre gerçek kişiler bakımından adli yardımdan yaralanma koşulları “kendisi ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin yargılama giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olma” ve “talebin açıkça dayanaktan yoksun olmamasıdır”. Tüzel kişiler bakımından ise adli yardımdan yararlanabilecek olan kamuya yararlı dernekler ve vakıflar bakımından adli yardımdan yararlanma koşulları, “yargılama giderlerini mali açıdan zor duruma düşmeden ödeyemeyecek durumda olma” ve “taleplerinde haklı görünmeleri” halidir. Bu bağlamda adı geçen düzenlemeye göre adli yardım talebinde bulunabilmek için ekonomik anlamda yetersizlik, haklılık ve yabancılar için karşılıklılık koşulunun bulunması gerekmektedir. Atalı/Ermenek/Erdoğan, Medenî Usûl Hukuku, Ankara: Yetkin Yayınları, 2023, s. 694-695; Hanağası, Medenî Yargılama Hukukunda Silahların Eşitliği, s. 335. 50 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Cenevre Sözleşmesi ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu adli yardım hizmetlerinden yararlanma hakkını teyit etmektedir. Ayrıntılı bilgi için bkz. Aslı Aras, “Mülteci ve Sığınmacıların Adalete Erişiminde Adli Yardım”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (2021): 43-54. 51 Aras, “Mülteci ve Sığınmacıların Adalete Erişiminde Adli Yardım”, s.43-44; Kılınç, Medenî Usul Hukukunda Adli Yardım, s. 209.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1