194 Hukuk Muhakemesinde Adli Yardım Gerçek kişiler bakımından haklılık koşulunun düzenlendiği HMK’nın 334’üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “haklı oldukları yolunda kanaat uyandırmak” ibaresi 2013 yılında 6459 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikle “taleplerinin açıkça dayanaktan yoksun olmaması” şeklinde değiştirilmiştir. Değişiklik gerekçesinde AİHM’nin haklılık kriterinin aranmadığı bir sistemi tavsiye ettiği, haklılık ölçütü yerine dayanaktan yoksun olmama ölçütünün kabulüyle adlî yardımın kapsamının genişletildiği vurgulanmaktadır. Değişiklikle AİHM kararlarına uyum sağlanması ve bu konuda olası ihlal kararlarının önüne geçilmesinin, adli yardımdan daha fazla kişinin yararlanmasının sağlanmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır.66 Bu bağlamda haklılık ölçütü yerine taleplerin açıkça dayanaktan yoksul olması ölçütünün kabulü, davanın esası yönünden haklılık koşulunun esnetildiğini göstermektedir. Taleplerin açıkça dayanaktan yoksun olmaması ibaresinden anlaşılması gereken adli yardım talebinde bulunan kişinin davanın esası bakımından ilk bakışta açıkça haksız olmadığının görülmesidir. Bir başka anlatımla adli yardım talebinde bulunan kişinin davanın esası bakımından talebinin temelsiz olmaması, davada haklı çıkma ihtimalinin varlığı yeterlidir. Böylece hâkimin sahip olduğu hukuk bilgisiyle ilk bakışta yaptığı inceleme neticesinde, onda davanın temelini oluşturan iddia veya savunma sebeplerinin ispat edilebileceği yönünde kanaat oluşmalıdır. Bu çerçevede talepte bulunan kişinin iddia veya savunmalarının başarılı olma ve bu çerçevede davayı kazanma ihtimalinin varlığı gerekli ve yeterlidir. Bu durumunda adli yardım talebinde bulunan kişinin talebinin açıkça dayanaktan yoksun olmadığının kabulü gerekir. Taleplerin açıkça dayanaktan yoksun olmaması koşulu tespiti yapılırken kanunda öngörülenden farklı ispat koşulun aranması bir başka deyişle haklılık koşulunun aranması hak kayıplarına neden olabilir. Bu nedenle talebi inceleyen hâkim asıl davanın esasını etkileyecek şekilde bir haklılık araştırmasına girmemelidir.67 Hâkim talepte bulunanın kişinin ilk bakışta haksız olmadığına kanaat getiriyorsa talebi olumlu olarak karşılamalıdır. 66 Arslan/Yılmaz/Taşpınar Ayvaz/Hanağası, s. 783; Çelik, “Bireysel Başvuru Kapsamında Adli Yardım”, s. 93. 67 Akbal, “Medeni Yargılama Hukukunda Adli Yardım”, s.155.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1