195 TBB Dergisi 2024 (170) Ahmet Ertan YILMAZTEKİN Hâkim karar verirken takdir hakkını adli yardım kurumunun amacına uygun kullanmalıdır. Ayrıca hâkim kanaatini açıklarken kanaatini adli yardım talebi ile sınırlı olarak açıklamalıdır.68 Hâkimin kanaatini açıklarken adli yardım talebinin sınırlarını aşacak şekilde görüş bildirmesi, hâkimin reddine sebebiyet verebilir.69 3. Yabancılar İçin Karşılıklılık Şartı Yabancı gerçek kişilerin adli yardımdan yaralanabilmesi için ekonomik anlamda yetersizlik ve haklılık şartının yanı sıra karşılıklılık şartının da gerçekleşmiş olması gerekir.70 Yabancı gerçek kişinin adli yardım talebinde bulunabilmesi için vatandaşı olduğu ülke ile Türkiye Cumhuriyeti Devleti arasında karşılıklılık işlemin varlığı gereklidir (HMK m334/3). Karşılıklılık işlemi, uluslararası sözleşmelerle veya yabancı kişinin vatandaşı olduğu ülkenin kanunları ya da fiili uygulamalara oluşabilir.71 Yabancı gerçek kişilerin karşılıklılık şartına bağlı olarak adli yardımdan yararlandırılması doktrinde haklı olarak eleştirilmektedir. Getirilen eleştirilerde bu durumun Anayasa ve AİHS kapsamında güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamında mahkemeye erişim hakkının ihlaline neden olacağı ifade edilmektedir.72 Anayasa Mahkemesi’nin yakın zamanda yayımlanan Mohamma Salem Pashto ve Nazı Salem kararında, yabancıların statü veya ödeme 68 Kuru ve Aydın, Medenî Usul Hukuku El Kitabı, s.1633; Kılınç, Medenî Usul Hukukunda Adli Yardım, s. 203; Akbal, “Medeni Yargılama Hukukunda Adli Yardım”, s. 155. 69 Pekcanıtez/Özekes/Akkan/Taş Korkmaz, Medenî Usûl Hukuku, s. 2420; Kılınç, Medenî Usul Hukukunda Adli Yardım, s. 204; Atalay, “Medenî Usûl Hukukunda Adlî Yardım”, s. 85. 70 Pekcanıtez/Özekes/Akkan/Taş Korkmaz, Medenî Usûl Hukuku, s. 2420; Kuru, Hukuk Muhakemeleri Usulü, s. 5420; Kılınç, Medenî Usul Hukukunda Adli Yardım, s. 206; Atalay, “Medenî Usûl Hukukunda Adlî Yardım”, s. 63; Akbal, “Medeni Yargılama Hukukunda Adli Yardım”, s. 152; Hanağası, Medenî Yargılama Hukukunda Silahların Eşitliği, s. 333. 71 Tanrıver, Medenî Usûl Hukuku, s. 1226-1227; Pekcanıtez/Özekes/Akkan/Taş Korkmaz, Medenî Usûl Hukuku, s. 2421; Akbal, “Medeni Yargılama Hukukunda Adli Yardım”, s. 163; Kılınç, Medenî Usul Hukukunda Adli Yardım, s. 207; Atalay, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı’nda Avukatla Temsil Zorunluluğu ve Adli Yardım”, s.100. 72 Atalı/Ermenek/Erdoğan, Medenî Usûl Hukuku, s. 695; Hanağası, Medenî Yargılama Hukukunda Silahların Eşitliği, s. 335.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1