197 TBB Dergisi 2024 (170) Ahmet Ertan YILMAZTEKİN sırf karşılıklılık şartının sağlanmadığı gerekçesiyle başvurucunun ekonomik durumu nedeniyle, karşılanması mümkün olmayan yargılama harç ve giderlerini onun ödemesini beklemek -mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde mahkemeye erişimi kolaylaştıracak başkaca düzenleme olmadığı da dikkate alındığında- mahkemeye erişim hakkını oldukça güçleştirmekte hatta imkânsız hale getirmektir. Bu nedenle yabancı gerçek kişilerin adli yardım taleplerinin, ekonomik anlamda yetersizlik ve haklılık şartını sağlaması durumunda karşılıklılık şartı aranmaksızın kabul edilebilmesine yönelik yasal düzenlemenin bir an önce yapılması yerinde olacaktır.74 C. Tüzel Kişiler Bakımından 1. Ekonomik Anlamda Yoksunluk Şartı Tüzel kişiler bir başka ifadeyle kamuya yararlı dernekler ve vakıflar bakımından adli yardımdan yararlanabilmek için bulunması gereken koşullardan ilki, talepte bulunan tüzel kişinin yargılama harç ve giderlerini mali açıdan zor duruma düşmeksizin kısmen veya tamamen ödeyemeyecek durumda olma halidir. Kamu yararlı dernek ve vakıflar adli yardım talebinde bulunurken yargılama harç ve giderlerinden muafiyet talep edebilecekleri gibi avukat yardımından yararlanmayı da birlikte veya ayrı ayrı talep edebilir. Ekonomik anlamda yoksunluk şartının oluşup oluşmadığının tespitinde karar verecek olan yargı merci, öncelikle adli yardımın kapsamını dikkate almalıdır.75 Zira adli yardım talebi sadece haçlardan muafiyet olabileceği gibi sadece ücretsiz avukat yardımından yararlanma ya da her iki yönden olabilir. Bunun yanı sıra adli yardım talebinde bulunan tüzel kişinin ekonomik durumunu tespit etmelidir. Bu tes74 Anayasa Mahkemesi de “Mohamma Salem Pashto ve Nazı Salem Başvurusu” kararında, ihlalin kanundan kaynaklandığını tespit ederek benzeri ihlallerin oluşmasını önlemek amacıyla verilen hak ihlali kararının yasama organına bildirilmesine karar vermiştir. Anayasa Mahkemesi, Mohamma Salem Pashto ve Nazı Salem Başvurusu, B. No: 2019/26339, T. 17.05.2023, R.G. Tarih ve Sayısı: 08.11.202332363, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr 16.11.2023. 75 Çelik, “Bireysel Başvuru Kapsamında Adli Yardım”, s. 92.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1