202 Hukuk Muhakemesinde Adli Yardım bulunulabileceği açıkça düzenlenmiştir (HMK m. 336/3). Dolayısıyla adli yardım talebi yargılamanın devamı süresince talep edilebilir.94 İlk derece mahkemesinde adli yardım kararı verilmişse, kanun yollarında adli yardım talep etmeye gerek yoktur. Zira adli yardım kararı hükmün kesinleşmesine kadar devam etmektedir.95 Dava açılmadan önce adli yardım kararı alındığı durumlarda asıl davanın ne kadar süre içinde açılması gerektiği hususunda kanunda açıklık bulunmamaktadır. Bu durumda asıl davanın makul süre içinde açılması gerekmektedir.96 Zaman içinde adli yardım şartlarında değişiklik olabileceği dikkate alındığında, makul süre somut olaya göre hâkim tarafından takdir edilmelidir. Davanın adli yardım kararı verildikten uzunca bir süre sonra açıldığı ve bu süre zarfında adli yardım koşullarının değiştiği yönünde hâkimde kanaat oluşması durumunda, davanın açıldığı tarihte adli yardım koşularının devam edip etmediği hususunda hâkim tarafından resen inceleme yapılarak gerekirse adli yardım kararının geri alınması da mümkündür.97 Adli yardım talebinde mahkemenin yapacağı inceleme, hukuki niteliği itibariyle çekişmesiz yargı işidir. Adli yardım talep eden kişi bir hakkın tanınmasını veya bir hak ihlalinin sonlandırılması ya da bir edimin yerine getirilmesi talep etmemektedir. Adli yardım talep eden kişi hak arama yoluna dava açmanın ekonomik külfetinden geçici olarak muafiyet elde ederek erişmeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle adli yardım talebi diğer çekişmesiz işlerde olduğu gibi subjektif hak ve uyuşmazlık yokluğu nedeniyle çekişmesiz yargı işidir.98 Çekişmesiz yargı işi olan adli yardım kararı maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmez. Adli yardım talebi reddedilen kişi, sonradan ortaya çıkan yeni duruma 94 Pekcanıtez/Özekes/Akkan/Taş Korkmaz, Medenî Usûl Hukuku, s. 2424. 95 Pekcanıtez/Özekes/Akkan/Taş Korkmaz, Medenî Usûl Hukuku, s. 2426; Kuru ve Aydın, Medenî Usul Hukuku El Kitabı, s. 1633. 96 Akbal’a göre dava açılmadan önce adli yardım kararı alındığı durumlarda asıl davanın tabi olduğu hak düşürücü veya zamanaşımı süresi içinde açılmadır. Akbal, “Medeni Yargılama Hukukunda Adli Yardım”, s. 166. 97 Atalay, “Adli Yardım ve Etkileri, s. 41. 98 Tanrıver, Medenî Usûl Hukuku, s. 1227-1228; Pekcanıtez/Özekes/Akkan/Taş Korkmaz, Medenî Usûl Hukuku, s. 2411; Akbal, “Medeni Yargılama Hukukunda Adli Yardım”, s. 162; Kılınç, Medenî Usul Hukukunda Adli Yardım, s. 216; Ruhi, Milletlerarası Usul Hukukunda Adli Yardım, Tebligat ve İstinabe, s. 54.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1