218 Hukuk Muhakemesinde Adli Yardım Adil yargılanma hakkı temel bir insan hakkıdır. Yabancılar için bu kişilerin kişisel durumunu dikkate almayan karşılıklılık şartının getirilmiş olması adil yargılanma hakkı kapsamında mahkemeye erişim hakkına engel teşkil eder. Her ne kadar Anayasa’nın 16’ıncı maddesinde “Temel hak ve hürriyetler, yabancılar için, milletlerarası hukuka uygun olarak kanunla sınırlanabilir.” denilmiş ise de bu hüküm ödeme gücü olmasa bile ütün yabancıların adli yardım kurumunun kapsamı dışında bırakılması suretiyle adil yargılanma hakkından tamamen mahrum bırakılmaları sonucuna yol açacak şekilde yorumlanmamalıdır. Anayasa Mahkemesi’nin 20.10.2011 tarihli ve E.2011/54, K.2011/142 sayılı kararında belirtildiği üzere, yargılama giderlerinin mahkemeye erişim hakkını engellememesi için gereken kriterlerden birisi “ödeme gücü olmayanlar bakımından etkili adli yardım sisteminin olması”dır. Yabacıların gerçekte ödeme gücüne sahip olup olmadığı dikkate alınmadan, sırf karşılıklılık şartının sağlanmadığı gerekçesiyle başvurucunun ekonomik durumu nedeniyle, karşılanması mümkün olmayan yargılama harç ve giderlerini onun ödemesini beklemek -mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde mahkemeye erişimi kolaylaştıracak başkaca düzenleme olmadığı da dikkate alındığında- mahkemeye erişim hakkını oldukça güçleştirmekte hatta imkânsız hale getirmektir. Bu nedenle yabancı gerçek kişilerin adli yardım taleplerinin, ekonomik anlamda yetersizlik ve haklılık şartını sağlaması durumunda karşılıklılık şartı aranmaksızın kabul edilebilmesine yönelik yasal düzenlemenin bir an önce yapılması yerinde olacaktır. Tüzel kişiler bir başka ifadeyle kamuya yararlı dernekler ve vakıflar bakımından adli yardımdan yararlanabilmek için bulunması gereken koşullardan ilki, talepte bulunan tüzel kişinin yargılama harç ve giderlerini mali açıdan zor duruma düşmeksizin kısmen veya tamamen ödeyemeyecek durumda olma halidir. Kamu yararlı dernek ve vakıflar adli yardım talebinde bulunurken yargılama harç ve giderlerinden muafiyet talep edebilecekleri gibi avukat yardımından yararlanmayı da birlikte veya ayrı ayrı talep edebilir. Bu tespit yapılırken; adli yardımın kapsamı, kamuya yararlı dernek ve vakıfların gelirleri, borçları, harcamaları ve sürdükleri faaliyet göz önüne alınmalıdır. Tüzel kişiler açısından adil yardımdan yararlanabilmenin diğer koşulu, taleplerinde haklı görünmeleridir. Gerçek kişiler açısından haklılık koşulu talebin açıkça dayanaktan yoksun olmaması hali iken
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1