12 Anayasa Mahkemesi’nin İptal Kararı Ardından Türk Hukukunda Evli Kadının ve Çocuğun Soyadı tanımlanmıştır.33 Türk Medeni Kanunu’nun 2634 ve 27.35 maddeleri kişinin adına ilişkin hükümleri düzenlemektedir. Söz konusu hükümlerde, ad sahibinin adının korunmasını isteyebildiği gibi değiştirilmesini de –haklı sebeplerin varlığı halinde hakimden- isteyebilir.36 Ad, soyadında olduğu gibi kişinin doğumuyla birlikte mevzuat hükümlerine göre kendisine verilen bir ayırt edici özellik olmadığı gibi doğumla birlikte kendi adını seçme hakkına da işin doğası gereği sahip değildir.37 Kişiler, ebeveynlerinin belirlemiş olduğu bir ad ile kendi adlarını değiştirme hakkına sahip olacakları zamana kadar hukukta bu isimle adlandırılmaktadır. Bu sebeple kanun koyucu adın değiştirilmesine ilişkin düzenlemelere de yer vermiştir. Türk Medeni Kanunu haricinde farklı mevzuat hükümlerinde de düzenleme olmasına karşın çalışmamızın sınırlarını aşmaması adına sadece TMK’nın ilgili hükümlerini işleyerek çalışmamız açısından asıl önem arzeden “soyadı” kavramına geçeceğiz. 2. Soyadı kavramı Türk Dil Kurumu Sözlüğü’ne göre soyadı: “Herkesin ailece anılmasına yarayan öz adından sonraki adı; aile adı38, soy ismi” 39 olarak tanım33 Hukuk alanında farklı tanımlamalar için bkz. İhsan Erdoğan/Dilşad Keskin, Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku, Gazi Kitabevi, Ankara, 2018, s. 269. 34 Adının kullanılması çekişmeli olan kişi, hakkının tespitini dava edebilir. Adı haksız olarak kullanılan kişi buna son verilmesini; haksız kullanan kusurlu ise ayrıca maddî zararının giderilmesini ve uğradığı haksızlığın niteliği gerektiriyorsa manevî tazminat ödenmesini isteyebilir (m. 26). 35 Kanun’da 4 fıkra halinde düzenlenmiştir, buna göre: “Adın değiştirilmesi, ancak haklı sebeplere dayanılarak hâkimden istenebilir. Adın değiştirildiği nüfus siciline kayıt ve ilân olunur. Ad değişmekle kişisel durum değişmez. Adın değiştirilmesinden zarar gören kimse, bunu öğrendiği günden başlayarak bir yıl içinde değiştirme kararının kaldırılmasını dava edebilir”. 36 Ad ve korunması hakkında monografik çalışma için bkz. Hayrünnisa Özdemir, “Türk ve İsviçre Medeni Hukukunda Ad Üzerindeki Hak ve Korunması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 3, C. 57, 2008, s. 561 – 598. 37 Adın türleri için ayrıca bkz. Erdoğan/Keskin, s. 268, 269. 38 Türk Medeni Kanunu’nda sadece bir hükümde soyadı ile aile arasında bağ vardır. Bu hükümde de kavram geçmiş ancak tanımlayıcı hüküm olmadığı gibi Kanun Koyucu’nun neyi arzuladığı da anlaşılamamaktadır. TMK m. 321’e göre “... ana ve baba evli ise ailenin; soyadını taşır...”. Hüküm birçok yönüyle eleştirilmeye açıktır ve aşağıda eleştirilmiştir ancak hemen belirtmek isteriz ki madde “aile adı” değil “ailenin soyadı” kavramını kullanmaktadır. 39 https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 22.10.2023.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1