13 TBB Dergisi 2024 (170) Mustafa ŞAHİN lanmaktadır.40 Hukukumuza göre farklı temellere dayanacak şekilde soyadı sahibi olunabilmektedir. Soyadı Kanunu’na yani 1934’e kadar Türk hukukunda soyadı kurumu düzenlenmemişti ancak çoğu ailenin bir “aile adı” vardı41. Bunlardan evlatlığın soyadı konusuna, çalışmamızın sınırı dışında kalması nedeniyle değinmeyeceğiz. Soyadı kavramı dilimizde olağanlaştığı için temel kelimelerinden bağımsız bir biçimde kabul görmektedir. Halbuki dikkatli incelendiğinde iki önemli kelimenin birleşiminden oluşmaktadır, bunlar: “Soy” ve “Ad” kelimeleridir. Yabancı hukuklarda olduğunun aksine “soyadı” bir “last name” yani “son ad” değildir. Türk hukuku ve toplumda bu kavrama verilen değer anlamında soyadı bir kimsenin, adından sonra gelen “ikinci ad” veya “son ad” olmadığı gibi tam aksine “soyu ile bağını” ifade eden “soy adı”dır. Soyadı Kanunu:42,43 madde 4’e göre: “Soy adı seçme vazifesi ve hakkı evlilik birliğinin reisi olan kocaya aittir”. Hükümden de anlaşılacağı üzere söz konusu tanımlamaların çoğu TMK karşısında anlamsızlaşmıştır. Madde 5’e göre ise “Mümeyyiz olan reşit soy adını seçmekte serbesttir” dedikten sonra gelen ikinci fıkranın birinci cümlesi yani: “Evliliğin feshi veya boşanma hallerinde çocuk anasına tevdi edilmiş olsa bile babasının seçtiği veya seçeceği adı alır” hükmünü AYM 8/12/2011 tarihli ve E.: 2010/119, K.: 2011/165 sayılı Kararı ile iptal etmiştir. Kanunun m. 5/ III fıkrası daha da erkek baskın hükümler içermekte ve buna göre: “Kocanın vefatiyle karı evlenmiş veya koca evvelki fıkrada zikredilen sebeplerle vesayet altına alınmış ve evlilik de zeval bulmuş ise bu hak ve vazife çocuğun baba cihetinden olan kan hısımlarından en yakın erkeğe ve bunların en yaşlısına yok ise vasiye aittir” şeklinde düzenlemeler getirmektedir. Soyadı Kanunu her ne kadar mevcut TMK karşısında bizatihi kendisi ciddi tartışmalara açık olsa da nedense ne Kanun Koyucu ne 40 Benzer tanımlamalar için bkz. Maja Holmund/Ümit Gezder, “Evlenen ve Boşanan Kadının Soyadı Meselesi”, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 6, S. 10, 2021, s. 234; Kübra Kamelya Efedayıoğlu, “Evli Kadının Soyadı Problemi”, Ankara Barosu Dergisi, C. 77, S. 4, 2019, s. 6; Erdoğan/Keskin, s. 269; Odabaşı, s. 46. 41 Kemal Oğuzman/Özer Seliçi/Saibe Oktay Özdemir, Kişiler Hukuku Gerçek ve Tüzel Kişiler, Filiz Kitabevi, İstanbul 2011, s. 101. 42 Soyadı Kanunu, R.G. Tarih: 2.7.1934, Sayı: 2741, Kabul Tarihi: 21.6.1924. 43 https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.3.2525.pdf
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1