251 TBB Dergisi 2024 (170) Mehmet Emin ALPASLAN kurumlardaki uygulamalar incelenerek bir neticeye varılmaya çalışılacaktır. Doktrinde kanundan doğan bağımsız dava takip yetkisine, yani kanundan doğan dava yetkinliğine TTK m. 555 dışında verilen örnekler, İİK m. 223 vd. (iflâs idaresi), TMK m. 592 (terekenin resmen idaresi ile görevlendirilen kimse), TMK m. 552 (vasiyeti yerine getirme görevlisi), İİK m. 120/II (haciz alacaklısı) ve İİK m. 94/II (taşınmazın borçlu adına tescilini isteyen alacaklı) hükümleridir. Bu örneklerden ilk üçünde, görevi gereği taraf olarak kabul edilen dava yetkini; son ikisinde ise, hak sahibi olmadığı hâlde kendisine dava takibi konusunda yetki verilen dava yetkini söz konusudur.116 İİK m. 245 hükmü uyarınca çekişmeli hakları takip yetkisinin talep eden alacaklılara devri de bir dava yetkinliği örneğidir. Dava yetkinliği görüşü çerçevesinde meseleye bir çözüm bulunabilmesi (hiç olmazsa sorunun somutlaşabilmesi) bakımından, söz konusu kurumlardaki uygulamaların ilgili olduğu ölçüde ortaya konulması faydalı olacaktır. Zira, bu kurumlar TTK m. 555 hükmüne nazaran daha fazla işlenmiş kurumlardır. Bu kapsamda incelenmeye değer ilk kurum, İİK m. 245 hükmünde düzenlenen çekişmeli hakların takip yetkisinin devridir. Burada ikinci alacaklılar toplanması, çekişmeli alacağı veya hakkı takip etmek isteyen alacaklıya, takip yapma ve dava açma yetkisini vermektedir.117 Çekişmeli alacak için dava açan alacaklı, bu ilâmı icraya koyabilir ya da dava açmadan doğrudan ilâmsız takip yapabilir.118 İİK m. 223 vd. hükümleri uyarınca iflâs idaresi, TMK m. 593 hükmü uyarınca terekenin resmen idaresi ile görevlendirilen kimse (tereke yöneticisi), TMK m. 552 hükmü uyarınca vasiyeti yerine getirme görevlisi; görevi gereği taraf olarak kabul edilen dava yetkini niteliğinde olduklarından aslında incelemekte olduğumuz dava yetkinliği hâline nazaran farklılıklar arz etmektedir. TTK m. 555 hükmü uyarınca dava yetkinliği, hak sahibi olmadığı hâlde kendisine dava takibi konusunda ve davanın kaybedilmesi durumunda bunların (tamamen veya TTK m. 555/2 uyarınca kısmen) yüklenmesi rizikosu da davacı pay sahibinin üzerindedir (Ayoğlu, Sorumluluk Davası, s. 75). 116 Pekcanıtez/Taş Korkmaz, Pekcanıtez Usûl, 598-599. TMK m. 562 uyarınca mirasçının alacaklısının tenkis davası açabilmesi, bir diğer dava yetkinliği örneğidir (Erişir, s. 80 vd.). Ayrıca bkz. Kale, s. 25; Alpaslan, s. 215-216, dn. 883. 117 Pekcanıtez/Atalay/Sungurtekin Özkan/Özekes, Ders Kitabı, s. 453, N. 1811. 118 Kuru, El Kitabı, s. 1356-1358.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1