337 TBB Dergisi 2024 (170) Özge HANCI meyle değiştirilebilir ancak zamanaşımı süresi bu halde bir yıldan kısa ya da otuz yıldan uzun olamaz.12 Alacağın zamanaşımına uğramasına yol açan hususun alacaklının eylemsizliği ve dolayısıyla hakkını takip etmemesi olduğu dikkate alınırsa işlem hayatındaki öngörülebilirlik ve istikrar menfaati ile ahde vefaya olan menfaatin zamanaşımı kurumuyla dengelendiği anlaşılabilir.13 Özel hukukta zamanaşımı kurumunun varlık sebebi yasada açıkça ortaya koyulmasa da zamanaşımını kesen ve durduran sebepler incelendiğinde ortak olan hususun alacaklının hakkını takip etmeye yönelik davranışlarının zamanaşımını kesen sebepler sayıldığı, alacaklının borçluyu takip etmesini güçleştiren veya fiili olarak engel oluşturan olguların veya ilişkilerin ise zamanaşımını durduran sebepler sayıldığı görülür.14 Dolayısıyla alacaklının hakkını takip edebilecek durumda olup da bilerek takip etmemesi veya takip etmekte ihmalkâr davranması dava ve talep hakkının aşınmasına yol açmaktadır. Öte yandan zamanaşımı alacak hakkını sona erdirmeyip yalnızca borçlunun ifaya zorlanabilmesine engel oluşturan nitelikte olmak üzere borçluya bir defi hakkı tanımaktadır. Bu halde borçlu borcunu ifadan kaçınma yönündeki defi hakkını kullanmadıkça alacağın takip edilmesine bir engel bulunmamaktadır, zamanaşımı borçlar hukukunda resen dikkate alınamaz.15 Bu bakımdan borcun ifasından kaçınma 12 Principles, Definitions and Model Rules of European Private Law Draft Common Frame of Reference (DCFR) Outline Edition Prepared by the Study Group on a European Civil Code and the Research Group on EC Private Law (Acquis Group) Based in part on a revised version of the Principles of European Contract Law, Edited by Christian von Bar, Eric Clive and Hans Schulte-Nölke and Hugh Beale, Johnny Herre, Jérôme Huet, Matthias Storme, Stephen Swann, Paul Varul, Anna Veneziano and Fryderyk Zoll, Munich 2009, s. 275, https://www.law.kuleuven.be/personal/mstorme/2009_02_DCFR_OutlineEdition.pdf Erişim Tarihi: 20.09.2023. 13 Bkz. Muharrem Tütüncü, “Yeni Türk Borçlar Kanunu’nda Haksız Fiil Zamanaşımı”, İKÜHFD, C. 11, S. 1, 2012, s. 156. Eren de hukuk düzeninin zamanaşımının kabulü ile zamana düzeltici bir rol yüklendiğini belirtmektedir. Bkz. Eren, s. 1434. 14 Bkz. Oğuzman ve Öz, Cilt 1, s. 629, 633-634; Eren, s. 1444. Zamanaşımını kesen sebepler alacaklının davranışlarından ibaret değildir ancak zamanaşımını kesen ve durduran sebepler alacaklının hakkını takip edip etmediği veya edemediği yönleriyle kesişmektedir. 15 Fatma Burcu Savaş, “Haksız Fiil Tazminatının Tabi Olduğu Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başladığı An”, TBB Dergisi, S. 74, 2008, s. 125.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1