338 Ölüm ve Beden Zararlarına İlişkin Tazminat Taleplerinde Zamanaşımı Sorunu konusunda borçluya tanınan yetkinin kullanımı da alacaklının hakkını takip etmekte kayıtsız kalması da zararın doğmasıyla, zararın giderilmesini isteme hakkının eylemli olarak kullanılabilir hale gelmesiyle haklı sayılabilir.16 B. Zamanaşımının Benzer Kavramlardan Farkları Zamanaşımı kurumunun kazandırıcı zamanaşımı, hak düşürücü süre ve varlık süresi ya da koruma süresinden önemli farkları bulunmaktadır. Kazandırıcı zamanaşımı ayni haklara ilişkin olarak uygulama alanı bulurken (aşındırıcı17) zamanaşımı hükümleri alacaklara ilişkin olarak uygulanır.18 Kazandırıcı zamanaşımı hükümlerinin uygulandığı hallerde mülkiyet hakkı sahibi hakkını kaybederken çekişmesiz ve aralıksız zilyet olmayı sürdüren kişi mülkiyet hakkını kazanmaktadır.19 Dava ve takip hakkını aşındıran zamanaşımı herhangi bir hakkı ortadan kaldırmaz ve bir başkasına da hak kazandırmaz.20 Bununla birlikte kazandırıcı zamanaşımı ile alacakların tabi olduğu zamanaşımının ortak özelliği hukuksal güvenlik ve öngörülebilirlik menfaatini korumasıdır. Kazandırıcı zamanaşımında bir başkasının kurduğu ve sürdürdüğü zilyetlik ile yarattığı güven karşısında gerçek hak sahibinin hakkını bu işgale karşı korumaması, bu hususta ihmalkâr davranarak kayıtsız kalması, alacaklının alacağını takip etmekte kayıtsız kalmasına benzer biçimde değerlendirilmiştir. Buna 16 Aynı yönde bkz. Y. 4. HD E. 2004/7039 K. 2005/746 T. 03.02.2005, www.legalbank.net Erişim Tarihi: 18.03.2023: “Bu bakımdan zamanaşımı alacağın varlığını değil, istenebilirliğini ortadan kaldırır. Bunun sonucu olarakta, yargılamayı yapan yargıç tarafından kendiliğinden gözönünde tutulamaz. Yasalarda öngörülen zamanaşımı sürelerinin işlemeye başlayabilmesi için öncelikle o hakkın istenebilir bir konuma gelmesi gerekir. Yasalarda bu istenebilir konuma, yerine getirilmesinin gerektiği gün, yani ödeme günü denmektedir. Bir hak, var olsa bile, o hakkın istenmesi için gerekli koşullar gerçekleşmemişse istenemez.” 17 Kılıçoğlu, s. 1098. Öğretide düşürücü zamanaşımı olarak ifade edilmesinin yanıltıcı olabileceğine işaret edilmiştir. Bkz. Oğuzman ve Öz, Cilt 1, s. 619. Bu sebeple burada kazandırıcı zamanaşımından ayırt etmek üzere düşürücü yerine aşındırıcı biçiminde belirtilmiştir. 18 Eren, s. 1435. 19 Kılıçoğlu, s. 1098-1099. Bu bakımdan kazandırıcı zamanaşımı taraflardan biri için hak düşürücü niteliktedir. Bkz. Şeref Ertaş, “Sürekli Borç İlişkilerinde (Dauerschuldverhaeltnisse) Zamanaşımı”, DEÜHFD, C. 16, Özel Sayı (Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan), 2014 (Basım Yılı: 2015), s. 3093. 20 Bkz. Havutçu, s. 581.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1