389 TBB Dergisi 2024 (170) Şaban Cankat TAŞKIN aleyhine delil göstermeye zorlanamaması olarak anlaşılabilir.13 Geniş anlamdaki susma hakkının kapsamına şüpheli veya sanığın yalan söyleme hakkının da dahil edilebilmesi mümkündür.14 Dar anlamıyla susma hakkı, İngilizce’de “Right to silence/right to remain silence” olarak ifade edilmektedir. AİHM resmi karar çevirilerinde ise genellikle kendini suçlamaya karşı korunma veya kendini suçlandırmama hakkı “privilege against self incrimination” veya ifade ya da sorgu işlemi sırasında sessiz kalma şeklinde kullanılan dar anlamdaki susma hakkı “right to silence” kavramlarıyla tanımlanmaktadır. 1982 Anayasası susma hakkını geniş anlamıyla kabul etmiş ve 38/5 maddesinde hakkı “Hiç kimse kendisini veya kanunda gösterilen yakınlarını suçlayan bir beyanda bulunmaya veya bu yolda delil göstermeye zorlanamaz” diyerek, susma hakkını da içerecek şekilde teminat altına almıştır. Buna karşın Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 147/1-e maddesinde susma hakkı “e) Yüklenen suç hakkında açıklamada bulunmamasının kanunî hakkı olduğu söylenir” denerek dar anlamıyla ifade edilmiştir.15 Öte yandan CMK 191/3-c’deki “c) Sanığa, yüklenen suç hakkında açıklamada bulunmamasının kanunî hakkı olduğu ve 147’nci maddede belirtilen diğer hakları bildirilir” şeklindeki düzenleme de sanığın kovuşturma aşamasında açıklamada bulunmama hakkının varlığını ortaya koymaktadır. Bu nedenle anayasal düzenlemenin hem konu hem de kişi bakımından daha geniş ve teminatlı olduğu söylenebilir. Zira Anayasa 38/5 hükmü gereği tanık, mağdur, şüpheli veya sanık olup olmadığına bakılmaksızın hiç kimse kendisini veya kanunda gösterilen yakınlarını suçlayan bir beyanda bulunmaya ya da delil göstermeye zorlanamayacakken, CMK bu hakkı sadece şüpheli veya sanığın beyanlarıyla sınırlı tutmuştur. Bu makalede, Osmanlı ceza muhakemesi hukukunda şüpheli ve sanığın susma hakkı incelendiği için, susma hakkı dar an13 Manfred Pieck, “Witness Privilege Against Self-Incrimination In The Civil Law,” Villanova Law Review, Year: 1960, Vol: 5, Iss: 3, s.375. 14 Aydın, s. 37. 15 Ahmet Yalçın, Suçsuzluk Karinesi, Adalet Yayınevi, Ankara 2021, s. 299.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1