392 Osmanlı Ceza Muhakemesi Hukukunda Şüpheli ve Sanığın Susma Hakkı Osmanlı Devleti’nin özellikle Tanzimat sonrasındaki Batılılaşma hareketleri Avrupa’yı temel almıştır.25 Bu nedenle, özellikle Tanzimat sonrasından Cumhuriyet’in kuruluşuna kadarki dönemde Osmanlı Devleti’ndeki susma hakkının temellerinin anlaşılması için Roma Hukuku’nda susma hakkının nasıl düzenlendiği ve sanıktan zor yoluyla beyan alınabilmesinin mümkün olup olmadığı incelenmelidir. Roma Hukuku’nda susma hakkının Klasik Dönem Roma Hukuku, İmparatorluk Dönemi Roma Hukuku ve Cumhuriyet Dönemi Roma Hukuku arasında bazı farklılıklar olduğu görülmektedir. Modern ceza muhakemesi hukukunda olduğu gibi, Roma Hukuku da ceza muhakemesinde maddi gerçeğe ulaşmayı amaç edinmiştir.26 Ancak modern ceza muhakemesi hukukundan farklı olarak Klasik Dönem Roma Hukuku’nda maddi gerçeğe ulaşmak için yargıcın her türlü araştırmaya gidebilmesi hatta şüpheli veya sanıktan kırbaçlama, mallarına el koyma tehdidinde bulunma, köle seviyesine düşürme, dövme, hapis veya para cezasına çarptırma gibi adına “coercitio” denilen bazı yollara başvurulması hukuka uygun kabul edilmekteydi.27 Buna karşın İmparatorluk Dönemi Roma Hukuku şüpheli ve sanık hakları açısından Klasik Roma Dönemi’ne göre daha sorunludur. Zira İmparatorluk Dönemi’nde de şüpheli ve sanıktan işkence yoluyla ifade alınabilmesi mümkündü. Ancak bu dönemde şüpheli ve sanığa susma hakkı tanınmazdı.28 Klasik Roma Hukuku’nda itham sisteminde olduğu gibi, sanığın suçlamayı reddedebilmesi mümkündü.29 Roma ceza muhakemesi hukukunda ana kural olarak sanığın, suçlamalar karşısında sessiz kalma hakkı olmadığı, devletin gerektiğinde sanıktan zor kullanarak beyan 25 Mustafa Şentop, “Tanzimat Dönemi Kanunlaştırma Faaliyetleri Literatürü”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi (TALİD), Yıl: 2005, C:3, S:5, s.649, hatta yazar, Batılı devletlerin baskısını reformlardaki en önemli sebepler arasında görmektedir. Şentop, 651. 26 Sevgi Kayak, “Roma Ceza Yargılama Hukukunda Sorgulama ve Cezalandırma Yöntemleri”, Prof. Dr. Belgin Erdoğmuş’a Armağan, (Derleyen: M. Murat İnceoğlu), Der Yayınları, İstanbul 2011, s.166. 27 Kayak, s.166, s.171. 28 Kayak, s.171. 29 Aydın, s. 52.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1