393 TBB Dergisi 2024 (170) Şaban Cankat TAŞKIN alabileceği kabul edilmekteydi.30 Keza Roma Hukuku’nda şüpheli veya sanığın susma hakkını kabul eden açık bir düzenleme yoktu. Ciddi suçlarda sanıktan suçu itiraf etmesi beklenir; bunu yapmazsa zorla veya işkence yoluyla beyanı alınabilirdi.31 İfade almak için uygulanabilecek olan işkence konusunda, özellikle Roma Cumhuriyet Dönemi’nde sınıflar arası farklılıklar gözetilmiş, bu bağlamda soylularla Roma vatandaşlarına suçu itiraf etmeleri için işkence uygulanmazken, kölelerin işkence görmeden doğruyu söylemeyeceklerine inanıldığı için, kölelerden itiraf almak için işkence kölelere acımasızca uygulanmıştır.32 Ancak İmparatorluk Dönemi’nde sınıflar arası fark gözetilmeksizin suçun aydınlatılması adına işkence her kesime yayılmış; hatta efendisi öldürüldüğünde azatlı kölelere dahi işkence uygulanmıştır.33 İmparatorluk Dönemi’nde tanıklara uygulanan işkence ile şüpheli veya sanıklara uygulanan işkencenin ağırlığı farklılık göstermiştir. Keza köle sınıfındaki şüphelilere daha ağır işkence yöntemleri uygulanırken, hür sınıftaki şüpheli ve sanıklara daha hafif işkence yöntemleri uygulanmıştır. Çocuklarla hamile kadınlar ise işkence uygulamasından muaf tutulmuştur.34 Roma Hukuku’nda işkence sonucunda elde edilen beyanlar, ceza muhakemesinde delil olarak kullanılmıştır. Ancak Roma Hukuku bu tür delilleri güvenilir bulmadığı için, işkence yoluyla elde edilen delil ve beyanların muhakemede kullanılmasında, bu delil ve beyanların bulunduğu ifade tutanaklarının mühürlü ve kapalı şekilde yargıca sunulması, yargıcın delillerin kullanılıp kullanılamayacağını takdir etmesi esasını benimsemiştir.35 Sanıkların suçlu olup olmadıklarının tespiti için Klasik Dönem Roma Hukuku’nda olduğu gibi, eski İran ceza muhakemesi hukukun30 Aydın, s. 52. 31 Patrick Granfield, “The Right To Silence: Magisterial Development”, Theological Studies, Year: 1965, Vol: 26, s.403. 32 Halide Gökçe Türkoğlu, Roma Hukukunda Suç ve Ceza, Güncellenmiş 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, İstanbul 2017, s.173, 174. 33 Kayak, s. 171, 172. 34 Kayak, s. 172, 173. 35 Kayak, s. 175, 176.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1